روايات ، در تبيين ميزان ثواب و بركات زيارت آن امام عليه السلام ، ناظر به امورى از قبيل مراتب زائران در رعايت آداب زيارت است .
بارى ! به طور كلّى ، آداب زيارت امام حسين عليه السلام ، به دو دسته تقسيم مى شود : آداب باطنى و آداب ظاهرى ، كه در اين جا به مهم ترين آنها ، اشاره مى كنيم :

آداب باطنى زيارت

اين دسته از آداب ، در حقيقت ، روح ، مغز و باطنِ زيارت است كه بدون آن ، چه بسا زائر از زيارت ، بهره اى نداشته باشد . اين آداب ، عبارت اند از :

۱ . معرفت

در شمارى از روايات ، بهره گيرى از بركات زيارت امام حسين عليه السلام ، مشروط به شناخت حقّ ايشان شده است . اين شرط ، در حقيقت ، زيارت را در جهت هدف اصلى آن ـ كه جهل زدايى است ـ ، قرار مى دهد. بنا بر اين ، نخستين ادبى كه زائر امام حسين عليه السلام بايد به آن توجّه داشته باشد ، اين است كه بفهمد: حقّ آن امام، چيست؟ چرا شهيد شد؟ و براى اقامه حقّ او ، چه وظيفه اى دارد؟
يافتن پاسخ اين پرسش ها ، به زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا و نهضت حسينى در جامعه ، كمك مى كند و زائر حقيقى را در جهت اهداف بلند اين نهضت ، قرار مى دهد و بدين سان ، هر چه معرفت زائر بيشتر باشد ، بهره گيرى وى از بركات زيارت ، افزون تر خواهد بود .

۲ . اخلاص

اخلاص ، پس از معرفت ، اساسى ترين شرط بهره گيرى از هر عبادت و از جمله زيارت است . اخلاص نيز مانند معرفت ، مراتبى دارد كه به ميزان آن ، زائر از بركات

را كه براى زيارت امام حسين عليه السلام گزارش شده ، بايد در نقش آن در سازندگى جامعه توحيدى جستجو كرد .
به بيان روشن تر ، حكمت زيارت سيّد الشهدا عليه السلام ، حكمت تداوم عزادارى براى او و حكمت شهادتش، يكى است .
پيش از اين ، توضيح داده شد ^۱ كه اصلى ترين دليل استقبال امام حسين عليه السلام ازشهادت ، جهل زُدايى از جامعه اسلامى است . نكته قابل توجّه ، اين است كه اين دليل، ضمن زيارت اربعين امام حسين عليه السلام ، از امام صادق عليه السلام گزارش شده است :
وَ بَذَلَ مُهجَتَهُ فيكَ ، لِيَستَنقِذَ عِبادَكَ مِنَ الجَهالَةِ ، وحَيرَةِ الضَّلالَةِ . ^۲ و خونش را به خاطر تو بذل كرد تا بندگانت را از جهالت و سرگردانىِ گم راهى ، بيرون آورد .
بنا بر اين ، حكمت تعيين آن همه فضيلت و بركت براى زيارت امام حسين عليه السلام ، اين است كه زيارت امام عليه السلام همراه با آدابى كه بدانها اشاره خواهيم كرد ، همانند عزادارى هدفمند براى ايشان ، نقشى بى بديل در زنده نگه داشتن مكتب شهادت و فرهنگ اصيل عاشورا ايفا مى كند ، و زمينه ساز حكومت جهانى اسلام به رهبرى خاندان رسالت است ؛ امّا زيارت ساير اهل بيت عليهم السلام ، نمى تواند چنين نقشى را در جامعه ايفا نمايد .

مهم ترين آداب زيارت امام حسين عليه السلام ^۳

در احاديث اهل بيت عليهم السلام ، ره نمودهايى در باره آداب زيارت امام حسين عليه السلام آمده كه توجّه به آنها ، موجب بهره گيرى بيشتر از بركات زيارت ايشان مى گردد و بى توجّهى به آنها ، از بهره زائر مى كاهد . از اين رو ، مى توان گفت كه اختلاف