267
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دهم

۲ / ۳

فضل بن عبد الرحمان بن عبّاس ۱

۲۹۱۳.شرح نهج البلاغة، ابن ابى الحديد :هنگامى كه زيد بن على در سال ۱۲۲ ق ، و در دوران خلافت هشام بن عبد الملك ، كشته شد ، ... فضل بن عبد الرحمان ، در قصيده اى طولانى ، چنين گفت:

... كجايند كشته هاى ما كه به آنها ، ستم روا كرديدو آن گاه ، ظالمانه ، آنها را كُشتيد؟
هاشم را به ما برگردانيد و ابو يقظانو ابن بُدَيل و ديگران را باز گردانيد
و نيز [كسانى را كه] از بنى هاشم در طَف، در روزِ حسين عليه السلام كشته شدندو حسين را به ما برگردانيد.
عمرو [صَيداوى] و بِشر [حَضرَمى] و كسانى كهبا آنها ، در بيابان ، كشته شدند و دفن نشدند، كجايند؟
عامرِ [عبدى] را برگردانيد و زُهَير [بن سليم] را به ما پس دهيد.آن گاه ، عثمان [بن على] را و سپس مردانِ پُرعزمِ ما را بر گردانيد.
و حُر را برگردانيد و پسر قَين را و گروهى را كهپس از گذر از صفّين ، [در كربلا] كشته شدند.
و هانى را برايمان برگردانيدو مُسلمِ و ساير مردان مسئوليت شناسِ ما را باز گردانيد.
هرگز نمى توانيد آنها را برايمان برگردانيد و ما نيز جز برگرداندن آنهاهيچ چيزى را از شما نمى پذيريم [و هميشه ميان ما و شما ، جنگ خواهد بود] .

1.فضل بن عبد الرحمان بن عبّاس بن ربيعة بن حارث بن عبد المطّلب بن هاشم بن عبد مناف، شاعر بود و به سال ۱۲۹ يا ۱۲۸ ق، در گذشت. در الأعلام، چنين آمده است: وى، حدود سال ۱۷۳ ق، در گذشت. هنگامى كه هارون الرشيد، در پىِ يافتن و در بند كردن بنى هاشم بود، او پنهان شد. در معجم الاُدباء مرزبانى، آمده است: وى در زمان خود، سَرور و بزرگ بنى هاشم بود و از سادات و بزرگان و دانشمندان و شاعران آنها به شمار مى رفت. وى، اوّلين كسى بود كه در شهادت زيد بن على بن الحسين عليه السلام ، لباس سياه عزا به تن كرد و در رثاى وى، در قصيده اى بلند و زيبا، شعر گفت. شعر وى، از لحاظ ادبى، ملاك بوده و سيبويه، بِدان استشهاد مى كرده است.


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دهم
266

۲ / ۳

الفَضلُ بنُ عَبدِ الرَّحمنِ بنِ العَبّاسِ ۱

۲۹۱۳.شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد :لَمّا قُتِلَ زَيدُ بنُ عَلِيٍّ عليه السلام في سَنَةِ اثنَتَينِ وعِشرينَ ومِئَةٍ في خِلافَةِ هِشامِ بنِ عَبدِ المَلِكِ . . . قالَ الفَضلُ بنُ عَبدِ الرَّحمنِ مِن قَصيدَةٍ لَهُ طَويلَةٍ : . . .

أينَ قَتلى مِنّا بَغَيتُم عَلَيهِمثُمَّ قَتَّلتُموهُمُ ظالِمينا
أرجعوا هاشِما ورُدّوا أبَا اليَقظانَ وَابنَ البُدَيلِ في آخَرينا
قُتِلوا بِالطُّفوفِ يَومَ حُسَينٍمِن بَني هاشِمٍ ، ورُدّوا حُسَينا
أينَ عَمرٌو وأَينَ بِشرٌ وقَتلىمَعَهُم بِالعَراءِ ما يُدفَنونا
أرجِعوا عامِرا ورُدّوا زُهَيراثُمَّ عُثمانَ ، فَارجِعوا عازِمينا
وَارجِعوا الحُرَّ وَابنَ قَينٍ وقَوماقُتِلوا حينَ جاوَزوا صِفّينا
وَارجِعوا هانِئا ورُدّوا إلَينامُسلِما وَالرُّواعَ في آخَرينا ۲
لَن تَرُدّوهُمُ إلَينا ولَسنامِنكُمُ غَيرَ ذلِكُم قابِلينا ۳

1.الفضل بن عبد الرحمن بن العباس بن ربيعة بن الحارث بن عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف . المتوفى (۱۲۹أو ۱۲۸ ه) ، وفي الأعلام : المتوفّى نحو (۱۷۳ ه) ، كان شاعرا ولمّا اجتهد هارون الرشيد في طلب بني هاشم استخفى ، وفي معجم الاُدباء للمرزباني: كان شيخ بني هاشم في وقته ، وسيّدا من ساداتهم و شاعرهم و عالمهم ، و هو أوّل من لبس السواد على زيد بن علي بن الحسين ، ورثاه بقصيدة طويلة حسنة ، وشعره حجّة احتجّ به سيبويه (راجع : أعيان الشيعة: ج ۱ ص ۱۶۹ و ج ۸ ص ۴۰۷ والغدير : ج ۳ ص ۷۲ وكتاب الطبقات لخليفة بن خياط: ص ۳۶۹ والأعلام: ج ۵ ص ۱۵۰) .

2.عنى بعامر : العبدي ، وبزهير زهير بن سليم ، وبعثمان : أخا الحسين عليه السلام ، وبالحر : الرياحي ، وبابن قين : زهيرا ، وبعمرو : الصيداوي ، وببشر : الحضرمي .

3.شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد : ج ۷ ص ۱۶۵، الكنى والألقاب: ج ۱ ص ۲۳۲.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دهم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5241
صفحه از 514
پرینت  ارسال به