جواد جميل ، شاعر عراقى نيز تأثير عاشورا را در قيام بر ضدّ ستمگران ، چنين به تصوير مى كشد :
از زخم هاى حسين جز نافرمانى [از ستمگر] و مبارزه طلبى، به يادگار نماند.
او زخم برداشت؛ امّا خورشيدِ هزاران صبح و هزاران وعده ديگر، خواهند آمد. ^۱

۲ . فرا دينى شدن اشعار عاشورايى

اگر در دوره هايى شعر عاشورايى ، فرا مذهبى شد و از مرز شيعيان ، عبور كرد و دوستداران اهل بيت عليهم السلام در ميان اهل سنّت ، به سرودن شعر پرداختند ، در دوره معاصر ، شعر عاشورايى فرا دينى شده و برخى از پيروان ساير اديان نيز در باره عاشورا ، شعر سروده اند . ^۲

دو. تحوّلات سُروده هاى عاشورايى در شعر فارسى

شعر فارسى ، از قرن سوم هجرى در ايران ، پا گرفت و ادوار هشتگانه : سبك خراسانى، سبك عراقى، مكتب وقوع، سبك هندى اصفهانى ، دوره بازگشت، دوره تجدّد و ظهور شعر نو را پشتِ سر گذاشت . گر چه مدح پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام ، از اوايل قرن چهارم در شعر فارسى وارد شد ، امّا شعر عاشورايى ، از اواخر اين قرن و به صورت اشاره در سروده هاى فارسى ديده مى شود و مى توان گفت كه سرودن اين گونه اشعار، با تأسيس دولت هاى شيعه يا متمايل به تشيّع ، حركتى رو به رشد داشته است .
در شعر فارسى نيز مانند شعر عربى ، ذكر مصائب ، در همه ادوار تاريخى ، متداول و مرسوم بوده است و علاوه بر آن ، به ويژگى هاى خاصّ ديگرى نيز براى

در اشعار اين دوره ، علاوه بر رثا و ذكر مصائب ـ كه عنصر مشترك همه ادوار تاريخى بوده است ـ ، ويژگى هايى كه با اوضاع و احوال فرهنگى ـ اجتماعى جهان اين روزگار نيز بى ارتباط نيست، مشاهده مى گردد . از ويژگى هاى شعر اين دوره ، به اين موارد مى توان اشاره كرد :

۱ . بهره گيرى هاى سياسى ـ اجتماعى از قيام امام حسين عليه السلام

در دوران معاصر ، جهان اسلام، با جنبش هاى اجتماعى و آزادى خواهانه اى همراه بوده است . برخى از شاعران عرب در حمايت از اين آرمان ها، به حادثه عاشورا و قيام امام حسين عليه السلام توجّه كرده اند، چنان كه توجّه به حوادث فلسطين و جنوب لبنان و مرتبط ساختن آن با حادثه عاشورا ، مشهود است.
نَزار قَبّانى ، حوادث جنوب لبنان را به حادثه عاشورا گِره مى زند و مى سرايد :

من، تو را جنوب مى نامم؛اى كه عباى حسين بر دوش دارى
و خورشيد كربلايى! ^۱
و حسين سليم ، شاعر لبنانى ، شهرها و آبادى هاى جنوب لبنان را فرزندان امام حسين عليه السلام مى داند:
[و جنوب لبنان،] فرزند حسين و سرزمين جوانمردى استو تو چون خورشيد آرامى هستى كه بر شنزارها تابيده اى... . ^۲