را صرف به نظم در آوردن صحنه هاى كارزار و روايات تاريخى كرده اند .

۲ . نااميدى

نااميدى ، در بسيارى از اشعار اين دوره ، احساس مى شود، چنان كه تنها روزنه اميد ، ظهور مهدى موعود عليه السلام دانسته شده است. شيخ يوسف بحرانى ، در اين باره سروده است:

امام زمان، چه وقت در ميان مردم، ظهور مى كندتا شريعت را پس از مردنش زنده كند؟ ^۱

۳ . توجّه به شهر كربلا و مقايسه آن با اماكن مقدّس ديگر

شيخ عبد اللّه شَبْراوى (م ۱۰۹۱ ـ ۱۱۷۲ق) ، چنين مى سرايد :

بارگاه والاى تو، كعبه ما شد.پيرامونش مى چرخيم و آن را استلام مى كنيم. ^۲

مرحله پنجم: قرن چهاردهم و پانزدهم هجرى

در اين دوره ، بيش از دويست شاعر ^۳ به زبان عربى در باره امام حسين عليه السلام و حادثه عاشورا ،شعر سروده اند. در ميان شاعران اين دوره ، بزرگانى چون : سيّد جعفر حلّى، محمّد حسين كاشف الغطاء، نَزار قَبّانى، احمد شوقى، عبد الحسين اُزرى و مهدى جواهرى ، به چشم مى خورند .

دوره هاى پيشين نيز وجود داشت ؛ ولى قوّت داشتن ساير انگيزه ها ، آن را به چشم نمى آورد ؛ ولى در اين دوره ، اين انگيزه آشكار شده است. مُغامس بن داغر (م ۸۵۰ق) ، در قصيده اى بلند در رثاى امام حسين عليه السلام ، چنين مى گويد :

خداوند با رحمتش، قلم هاى او را تداوم بخشدو اميدش اين است كه مركّبش را ناكامياب نكند.
برايم گناهانى را كه مرتكب شده ام، شفاعت كنيد
كه دلم به خاطر آنها آشوب و كم خواب است. ^۱

مرحله چهارم: قرن دهم تا پايان قرن سيزدهم هجرى

در اين دوره ، بيش از يكصد و هشتاد سُراينده ، ^۲ در باره عاشورا شعر سروده اند ؛ ليكن شاعران پُرآوازه در ميان آنان ، اندك اند. از جمله اين شاعران مى توان به كسانى چون سيّدِ بحر العلوم (سيّد محمّد مهدى طباطبايى بروجردى) و سيّد حيدر حِلّى اشاره كرد. با توجّه به اندك بودن شاعران بلندآوازه در اين دوره، فنون و ظرافت هاى شعرى در سروده هاى اين دوره ، اندك است. برخى از شعراى اين دوره ، فقيهان و عالمان بزرگ دينى اند كه براى تقرّب جستن به اهل بيت عليهم السلام شعر سروده اند و تقليد و تشابه در اشعار اين دوره ، بسيار ديده مى شود .
ويژگى هاى شعرى اين دوره ، علاوه بر رثا و ذكر مصائب ، عبارت اند از :

۱ . مَقتَل سُرايى

در اين دوره، مقتل خوانى، رواج يافته است و شاعران ، بخشى از همّت خويش