183
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دهم

مرحله هفتم : عزادارى پس از صفويان

حكومت صفوى ، پس از دو قرن ، به ضعف و انحطاط گراييد و در برابر هجوم اشرف افغان ، دوام نياورد و سقوط كرد و تلاش هاى اندك شاه تهماسب دوم نيز راه به جاى نبرد ؛ امّا نادر با يورش بى امان ، بر اوضاع ، چيره شد و مناطق اشغالى را از افغانيان و دولت عثمانى ، باز پس گرفت و تماميت ارضى را به كشور ايران ، باز گردانيد .
نادر ، از آغاز سلطنتش به انگيزه و يا بهانه وحدت و صلح ، به تغيير فرهنگ دينى رايج در ايران پرداخت و از جمله ، عزادارى امام حسين عليه السلام را ممنوع ساخت و اين منبع را در منشور موسوم به بيانيّه مُغان آورد . ۱ ميرزا محمّد خليل مرعشى صفوى ، از تلاش نادر براى زدودن تمام مَظاهر شعائر شيعى گزارش مى دهد . ۲
دولت نادر ، چندان دوام نياورد و پس از آن ، دولت هاى ديگرى (مانند : زنديه و قاجاريه) با گرايش هاى شيعى بر سر كار آمدند و شعائر شيعى ، احيا شد و عزادارى ادامه يافت . پس از حاكميت يافتن «قاجاريان» ، عزادارى محرّم ، گسترش يافت و بر كميت و كيفيت آن ، افزوده شد و شيوه هاى عزادارى ، اوج گرفت و دولت مردان نيز در رواج آن كوشيدند و حتّى تكايا و هيئت هاى دولتى به راه انداختند.
جز ايران ، در عراق و هند نيز عزادارى رواج يافت و شيعيان در نواحى مختلف جهان اسلام ، به عزادارى مى پرداختند ؛ امّا در ايران ، پس از آن فراز، فرودى در پيش بود و با نفوذ استعمار انگلستان و حضور عنصر قلدر و بى باك و بى هويتى مانند رضاخان در رأس حاكميت ، ستيز با مظاهر دينى آغاز گرديد و عزادارى، يكسر ، منع شد . پس از خروج رضاخان از ايران ، عزادارى به حالت عادى باز گشت و همچون سده هاى گذشته ، رونق يافت .
در عراق نيز در روزگار حاكميت صدام و سلطه حزب بعث ، بويژه در سال هاى

1.عالم آراى نادرى : ج ۳ ص ۹۸۲ـ ۹۸۳ .

2.مجمع التواريخ : ص ۸۴ .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دهم
182

آن فرود آمده ؛
۱۴. نمايش سرهاى بُريده شده شهيدان كربلا با استفاده از مجسّمه يا با بازى هنرمندانه ؛
۱۵. گريه و زارى زنانى كه در دو طرف معبر به تماشاى حركت دسته جات عزادارى ، ايستاده بودند ؛
۱۶. حركت سنگْ زنان كه با زدن دو قطعه سنگ به يكديگر ، صداى حزن انگيزى توليد مى كردند ؛
۱۷. كاه ريختن بر سرِ عزاداران ؛
۱۸. حمل عَلَم ، بيرق و توق در جلوى دسته هاى عزادارى و گاه حمل مشعل و شمع ؛
۱۹ . حركت طَبَق داران در كنار تابوت امام حسين عليه السلام ، در حالى كه بر روى طَبَق ها ، انواع سلاح ها گذاشته شده بود و طَبَق داران با صداى سنج و ناى ، دور خود مى چرخيدند ؛
۲۰ . پوشيدن لباس هاى كبودرنگ يا سرخ رنگ در دهه اوّل محرّم ؛
۲۱ . پوشيدن لباس هاى سبزرنگ فاخرِ يراقْ دوزى شده ؛
۲۲ . حركت يدك كشى مجلّل با زين و يَراق اعلا در جلوى دسته ها و زينت كردن يدك ها با تير و كمان و شمشير و ادوات جنگى ؛
۲۳ . پرواز دادن دوازده كبوتر ؛
۲۴ . حركت دادن ۷۲ فرد زره پوشيده در صفوف عزاداران ؛
۲۵ . گرداندن آدمك ابن زياد و ابن ملجم در معابر و آتش زدن آنها در آخر مراسم .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دهم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5730
صفحه از 514
پرینت  ارسال به