۲ / ۱۲
تفسير يا تأويل برخى آيات
الف ـ سوره حمد
۳۴۵۴.عيون أخبار الرضا عليه السلامـ به سندش ، از امام حسين عليه السلام ، از امام على عليه السلام ـ: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : «خداوند عز و جل فرموده است كه سوره حمد را ميان خود و بنده ام قسمت كردم ؛ نيمى از آن براى من و نيمِ ديگر ، از آنِ بنده من است و براى بنده ام ، هر چه بخواهد ، هست .
چون بنده بگويد : «به نام خداوند بخشنده مهربان» ، خداى بزرگِ بِشْكوه مى فرمايد : بنده ام ، با نام من آغاز كرد و بر من ، حق دارد كه كارهايش را به پايان برسانم و در حالات مختلف ، به او بركت بخشم .
و چون بگويد : «ستايش ، ويژه پروردگار جهانيان است» ، خداوند بزرگ بِشْكوه مى فرمايد : بنده ام ، مرا ستود و دانست كه نعمت هاى نزد او از جانب من است و گرفتارى ها، به فضل و قدرتِ من از او دور شده است . گواهتان مى گيرم كه نعمت هاى آخرت را نيز بر نعمت هاى دنيايش مى افزايم و گرفتارى هاى آخرت را از او دور مى كنم ، همان گونه كه گرفتارى هاى دنيا را از او دور كردم .
و چون بنده بگويد : «بخشنده مهربان» ، خداى بزرگ بِشْكوه مى فرمايد : بنده ام ، گواهى داد كه من ، بخشنده و مهربانم . گواهتان مى گيرم كه بهره اش را از رحمتم فراوان كنم و نصيبش را از عطايم بيش سازم .
و چون بنده بگويد : «مالك روز جزا» ، خداى بزرگ بِشْكوه مى فرمايد : گواهتان مى گيرم همان گونه كه [بنده ام] اعتراف كرد كه من ، مالك روز جزايم ، حسابش را روز محاسبه ، آسان مى كنم و از گناهانش در مى گذرم .
و چون بگويد : «تنها تو را مى پرستيم» ، خداى عز و جل مى فرمايد : بنده ام ، راست گفت . فقط مرا مى پرستد . گواهتان مى گيرم كه بر پرستش او چنان پاداشش دهم كه همه مخالفانش در پرستش من به او غبطه بخورند .
و چون بگويد : «و فقط از تو يارى مى خواهيم» ، خداوند عز و جل مى فرمايد : بنده ام، از من يارى خواست و به من ، پناه بُرد . گواهتان مى گيرم كه او را در كارش يارى كنم و در سختى ها به فريادش برسم و دستش را در پيشامدها بگيرم .
و چون بگويد : «ما را به راه راست ، هدايت كن» تا آخر سوره ، خداى عز و جل مى فرمايد : اين ، براى بنده ام هست كه هر چه بخواهد ، برايش هست . بى ترديد ، دعاى بنده ام را اجابت نمودم و آنچه آرزو داشت ، به او عطا كردم و از آنچه بيم داشت ، ايمنش كردم » .
به امير مؤمنان عليه السلام گفته شد : اى امير مؤمنان ! به ما بگو : آيا «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِيمِ» ، جزو سوره حمد است يا نه ؟
فرمود : «آرى . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، آن را مى خواند و آيه اى از آن مى شمرد و مى فرمود : سوره حمد ، سَبعُ المثانى ۱ است » .
