ما درخت نبوّت ، خانه رحمت ، كليدهاى حكمت و معدن دانش هستيم .
در «زيارت جامعه» ـ كه از امام هادى عليه السلام نقل شده و همه امامان با آن ، زيارت مى شوند ـ آمده است :
السَّلامُ عَلى مَحالِّ مَعرِفَةِ اللّه ، وَ مَساكِنِ بَرَكَةِ اللّه ، وَ مَعادِنِ حِكمَةِ اللّه . ^۱
درود خدا بر جايگاه هاى شناخت الهى ، جايْباش هاى بركت خداوندى و معادن حكمت پروردگار !
امّا افسوس كه فضاى سياسى جامعه اسلامى پس از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله اجازه نداد كه مردم ، از سرچشمه حكمت اهل بيت عليهم السلام آن گونه كه شايسته است ، بهره مند شوند . بدين جهت ، ميراث علمى بيشتر آنان ، اندك است .

ميراث علمى امام حسين عليه السلام

امام حسين عليه السلام يكى از امامانى است كه به دليل شرايط سياسى دوران امامتش ، همانند برادر بزرگوارش امام حسن عليه السلام ، ميراث علمى ايشان ، فراوان نيست تا آن جا كه علّامه سيّد محمّدحسين طباطبايى رحمه الله ، منكر نقل حديث فقهى از ايشان شده است . ^۲ هر چنداين سخن ، قدرى مبالغه آميز مى نمايد ؛ ليكن پژوهش هاى ما نيز تا حدّ بسيارى ، آن را تأييد مى كند .

سخت ترين دوران براى اهل بيت عليهم السلام

دوران حكومت معاويه و فرزندش يزيد، سخت ترين دوران براى خاندان رسالت بود . امامت سيّد الشهدا ، امام حسين عليه السلام ، حدود ده سال (از صفر سال ۵۱ تا محرّم سال ۶۱ هجرى) طول كشيد و بيش از نُه سالِ آن در زمان حكومت معاويه بود .
معاويه ، براى از بين بردن زمينه هاى سياسى ـ اجتماعى محبوبيت خاندان

او باقى نمى مانَد . در نتيجه ، حكمت ، با عصمت ، همراه مى گردد و در نهايت ، همه ويژگى هاى حكيم و عالِم حقيقى براى آدمى حاصل مى گردد و در بالاترين مراتب علم و حكمت ، به والاترين درجات خودشناسى ، خداشناسى ، امامت و رهبرى دست مى يابد . ^۱
بر اين پايه ، انبياى الهى و اوصياى آنان ـ كه به قلّه حكمت علمى و عملى و حقيقى دست يافته اند ـ ، از جانب خداوند متعال ، مأمور آموختن علم و حكمت به جامعه بشر شده اند .

وارثان علم و حكمت انبيا عليهم السلام

يكى از برجسته ترين ويژگى هاى اهل بيت پيامبر خدا ، اين است كه آنان ، وارث علم و حكمتِ پيامبر خاتم ، بلكه همه انبياى الهى هستند ^۲ و بدين سان ، آنان ، مظهر و مَجلاى حكمت الهى و سرآمدِ حكيمان اند . امام على عليه السلام طبق نقلى، در باره اين ويژگى اهل بيت عليهم السلام مى فرمايد :
ألا إنَّ العِلمَ الّذي هَبَطَ بِهِ آدمُ و جَميعُ ما فُضِّلَت بِهِ النَّبيّونَ إلى خاتَمِ النَّبيّينَ فى عِترَةِ خاتَمِ النَّبيّينَ و المُرسَلينَ ، فَأينَ يُتاهُ بِكُم وَ أينَ تَذهَبونَ؟! ^۳ آگاه باشيد علمى كه آدم عليه السلام آن را فرود آورد و هر آنچه پيامبران تا خاتم پيامبران ، بدان ترجيح داده شده اند ، در خاندان خاتم پيامبران و رسولان ، محمّد صلى الله عليه و آله است . پس به كدام كژراهه مى دويد و به كدام سو مى رويد؟!
همچنين، از امام صادق عليه السلام در اين باره روايت شده كه فرمود :
نَحنُ شَجَرَةُ النُّبوّةِ ، وَ بَيتُ الرَّحمَةِ ، وَ مَفاتيحُ الحِكمَةِ ، وَ مَعدِنُ العِلمِ . ^۴