133
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم

۴ / ۵ ـ ۸

خدا ، ما را اين گونه تربيت كرده

۴۹۲.نثر الدرّـ به نقل از اَنَس ـ: نزد امام حسين عليه السلام بودم كه كنيزى با دسته گلى در دست ، وارد شد و امام عليه السلام را با آن ، تحيّت (سلام و درود) گفت . امام عليه السلام هم فرمود : «به خاطر خداى متعال ، آزادى» .
من گفتم : با يك دسته گلْ تحيّت دادن ، اين قدر نمى ارزد كه بدان ، آزادش كنى !
فرمود: «خداى بزرگ بِشْكوه ، ما [خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله ] را چنين پرورده است . فرموده است: «و چون به شما تحيّت گفته شد ، به بهتر از آن ، يا به مانند آن، پاسخ دهيد» ، و بهتر از آن [تحيّت او] ، آزاد كردنش بود» .

۴ / ۵ ـ ۹

درو و آرد كن و بفروش

۴۹۳.مكارم الأخلاق ، ابن ابى الدنياـ به نقل از اسحاق بن يسار ـ: بزرگى از قبيله بنى سعد بن بكر ، به من خبر داد كه يكى از پسر عموهايم از باديه بر من وارد شد و گفت : برادر زاده ام ، قتل عمد كرده است ؛ امّا از اولياى دم خواسته ام كه به ديه راضى شوند و پذيرفته اند كه از من ، ديه بگيرند ؛ امّا خويشانم مرا تنها گذاشته اند و حاضر نيستند بخشى از ديه را بر دوش كِشند و گفته اند : ما فقط در ديه قتل غير عمد ، كمك مى كنيم و نه عمد . من هم آمده ام تا كمكى از اين تيره از قريش بگيرم .
من فرمان دادم خَزيرَه (گونه اى آب گوشت) بپزند و با هم خورديم .
سپس به او گفتم : با ما بيا تا به نزد بهترينِ قوم و سَرور آنان ، فرزند دختر پيامبر خدا ، حسين بن على عليه السلام برويم .
بيرون آمديم و او را در خانه اش جويا شديم ؛ امّا نيافتيم . پس خارج شديم و او را در بَلاط ۱ ديديم . گفتم : اين مرد ، همان است . از او خواستيم كه بِايستد . حسين عليه السلام ايستاد و به ديوار ، تكيه داد . گفتم : اى فرزند دختر پيامبر خدا! برادرزاده ام خونى ريخته است ـ و او قصّه خود را باز گفت ـ [و من ادامه دادم كه] : آمده ام از اين تيره قريش ، براى پرداخت ديه ، كمك بگيرم و انديشيدم كه از تو آغاز كنم .
امام حسين عليه السلام فرمود : «به خدايى كه جان حسين به دست اوست ، امروز ، هيچ درهم و دينارى در خانه نداشتم و جز براى يافتن كمكْ خرجى براى برخى هزينه هاى ضرورى، به بازار نيامدم ؛ امّا تو را مردى نيرومند مى بينم و هنگام برداشت محصولم در مزرعه يُحَنَّس ۲ در ذى المَروَه رسيده است . به آن جا برو و سرپرست آن جا و كارگرانش شو و محصول را درو كن و آسياب كن و بفروش ، كه بدهى تو را ادا مى كند ، و از كس ديگرى چيزى مخواه» .
مرد گفت : پدر و مادرم فدايت باد ! چنين مى كنم .
و حسين عليه السلام به مباشرش نوشت : «فلانى كه آمد ، بگذار محصول را دِرو كند ، كه آن را به او بخشيده ام» .
مرد به آن جا رفت و محصول را درو كرد و آن را به بيست هزار درهم فروخت و دوازده هزار [درهم] را [براى ديه ]پرداخت و هشت هزار درهم نيز اضافه آورد .

1.بَلاط ، ميان مسجد مدينه و بازار آن بوده است .

2.نام مزرعه امام عليه السلام و نام چشمه اى بوده كه غلامى به نام «يُحَنَّس» آن را حفر كرده بود .


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
132

۴ / ۵ ـ ۸

كَذلِكَ أدَّبَنَا اللّهُ عز و جل

۴۹۲.نثر الدرّ عن أنس :كُنتُ عِندَ الحُسَينِ عليه السلام فَدَخَلَت عَلَيهِ جارِيَةٌ بِيَدِها طاقَةُ رَيحانٍ فَحَيَّتهُ بِها ، فَقالَ لَها : أنتِ حُرَّةٌ لِوَجهِ اللّهِ تَعالى .
فَقُلتُ : تُحَيّيكَ بِطاقَةِ رَيحانٍ لا خَطَرَ لَها فَتُعتِقُها ! قالَ : كَذا أدَّبَنَا اللّهُ جَلَّ جَلالُهُ ، قالَ : «وَإِذَا حُيِّيتُم بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّواْ بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا» ۱ فَكانَ أحسَنَ مِنها عِتقُها . ۲

۴ / ۵ ـ ۹

اُحصُد ودُقَّ وبِع

۴۹۳.مكارم الأخلاق لابن أبي الدنيا عن إسحاق بن يسار :أخبَرَني شَيخٌ مِن بني سَعدِ بنِ بَكرٍ : قَدِمَ عَلَيَّ ابنُ عَمٍّ لي مِن أهلِ البادِيَةِ ، فَقالَ : إنَّ ابنَ أخٍ لي أصابَ دَما عَمدا ، فَطَلَبتُ إلى أهلِ الدَّمِ أن يَقبَلوا مِنِّي العَقلَ ۳ فَفَعَلوا ، فَأَسلَمَتني عَشيرَتي وأبَوا أن يَحمِلوا مَعي ، وقالوا : إنَّما نَحمِلُ الخَطَأَ ، فَأَمَّا العَمدُ فَلا ، فَقَد قَدِمتُ ألتَمِسُ المَعونَةَ مِن هذَا الحَيِّ مِن قُرَيشٍ .
فَأَمَرتُ لي بِخَزيرَةٍ ۴ فَصُنِعَت ، فَغَذَّيناهُ مِنها .
ثُمَّ قُلتُ لَهُ : اِنطَلِق بِنا إلى خَيرِ القَومِ وسَيِّدِهِم ابنِ بِنتِ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله الحُسَينِ بنِ عَلِيٍّ عليه السلام ، فَخَرَجنا نَلتَمِسُهُ في بَيتِهِ لَم نَجِدهُ ، فَخَرَجنا فَلَقيناهُ بِالبَلاطِ ۵ ، فَقُلتُ : عِندَكَ الرَّجُلُ ، فَاستَوقَفناهُ فَوَقَفَ ، وَاستَنَدَ إلَى الجِدارِ ، فَقُلتُ : يَابنَ بِنتِ رَسولِ اللّهِ ، إنَّ ابنَ أخٍ لي أصابَ دَما ـ فَقَصَّ قِصَّتَهُ ـ وقَدِمتُ أستَعينُ هذَا الحَيَّ مِن قُرَيشٍ عَلى دِيَتِهِ ، فَرَأَيتُ أن أبدَأَ بِكَ .
فَقالَ عليه السلام : وَاللّهِ الَّذي نَفسُ حُسَينٍ بِيَدِهِ ، ما أصبَحَ في بَيتي دينارٌ ولا دِرهَمٌ ، وما غَدَوتُ إلَى السّوقِ إلّا لِأَلتَمِسَ العينَةَ في بَعضِ نَفَقاتِنا وما لا بُدَّ مِنهُ ، ولكِنّي أراكَ رَجُلاً جَلدا وقَد حانَ حَصادُ مالي بِذِي المَروَةِ عَينِ يُحَنَّسَ ۶ ، فَاخرُج إلَيها فَقُم عَلَيها بِعُمّالِهِ ، ثُمَّ احصُد ودُقَّ وبِع فَإِنَّها مُؤَدِّيَةٌ عَنكَ ، ولا تَسألَ أحَدا شَيئا . فَقالَ : أفعَلُ بِأَبي واُمّي .
وكَتَبَ إلى قَيِّمِهِ : اُنظُر فُلانَ بنَ فُلانٍ فَخَلِّ بَينَهُ وبَينَ حَصادِ أرضِكَ ؛ فَإِنّي قَد أعطَيتُهُ إيّاهُ ، فَخَرَجَ فَحَصَدَها فَباعَ مِنها بِعِشرينَ ألفَ دِرهَمٍ ، فَأَدَّى اثنَي عَشَرَ ألفا وَاستَفضَلَ ثَمانِيَةَ آلافٍ . ۷

1.النساء : ۸۶ .

2.نثر الدرّ : ج ۱ ص ۳۳۵ ، نزهة الناظر : ص ۸۳ ح ۸ ، كشف الغمّة : ج ۲ ص ۲۴۳ ، بحار الأنوار : ج ۴۴ ص ۱۹۵ ح ۸ ؛ الفصول المهمّة : ص ۱۷۵ ، جواهر المطالب : ج ۲ ص ۳۱۷ وليس فيه «فكان أحسن منه عتقها» .

3.العَقْلُ : الدِّية (النهاية : ج ۳ ص ۲۷۸ «عقل») .

4.الخزيرة : اللحم الغابّ يؤخذ فيقطّع صغارا في القدر ، ثمّ يطبخ بالماء الكثير والملح ، فإذا اُميت طبخا ذرّ عليه الدقيق (لسان العرب : ج ۴ ص ۲۳۴ «خزر») .

5.البَلاط : بالمدينة بين المسجد والسوق مبلَّط (القاموس المحيط : ج ۲ ص ۳۵۱ «بلط») .

6.عَينُ يُحَنَّسَ : كانت للحسين بن عليّ عليه السلام ، استنبطها له غلام يقال له : يحنس (معجم البلدان : ج ۴ ص ۱۸۰) .

7.مكارم الأخلاق لابن أبي الدنيا : ص ۲۸۴ ح ۴۵۱ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4190
صفحه از 469
پرینت  ارسال به