الحسين هزينه شد، از ثلثِ مال مرحوم ميرزا تقى خان امير كبير بوده است . ^۱
يكى از بهترين توصيف ها از بناى حرم امام حسين عليه السلام در اواخر قرن سيزدهم هجرى، از اديب الملك است كه در سال ۱۲۷۳ ق ، به عتبات مقدّس عراق ، سفر كرده و وصف جامعى از تاريخ حرم و سابقه تعميرات انجام شده ، به دست داده است. ^۲ گزارش ديگر ، مربوط به سال ۱۲۸۰ق ، از سيف الدوله ، در دست است. ^۳
گزارش ديگر نيز از وضعيت حرم در سال ۱۲۸۴ ق ، به وسيله عضد الملك ، انجام شده است. ^۴ ناصر الدين شاه هم در سفرنامه عتباتش ـ كه در سال ۱۲۸۷ ق ، صورت گرفته ـ توضيحاتى در باره حرم امام حسين عليه السلام آورده است. ^۵

مزار امام عليه السلام در قرن چهاردهم هجرى

از حوالى سال ۱۳۰۰ ق ، به بعد، تعميرات فراوانى در حرم امام حسين عليه السلام توسّط قاجارها (اعم از شاهان ، شاه زادگان يا همراهان آنها) ، صورت گرفته است . جزئيات اين تعميرات ، در منابع سفرنامه اى و تواريخى كه براى اين شهرها نوشته شده، آمده است. در اين دوره، شمارى از تاجران برجسته ايرانى و عراقى نيز در اين قبيل اقدامات ، سهيم بوده اند . تجّار و سرشناسان مسلمان هند ، بويژه از فرقه هاى اسماعيليه ، نيز در اين قبيل امور ، مشاركت فعّال داشته اند ، كه از جمله آنها ، سيّد طاهر سيف الدين هندى است كه در سال ۱۳۵۵ ق ، با ديدن وضعيت اسفبار حرم امام حسين عليه السلام ، اقدامات فراوانى انجام داد . ^۶

ساخته شد كه در سال ۱۲۱۸ ق ، نصب گرديد. ^۱ محمّدعلى ميرزا ، حاكم كرمانشاه ، در سال ۱۲۲۰ ق ، اقدامات بسيارى براى اصلاح و تعمير حرم امام حسين عليه السلام انجام داد. ^۲ به علاوه ، كاروان سراهايى نيز براى زائران در ميان راه ، ساخته شد . گفتنى است كه در طول حكومت صفويان و قاجار، موقوفات بسيارى در ايران براى تأمين هزينه هاى عتبات عراق، زائران و بهبود كاروان سراها و راه ها فراهم آمده بود .
در دوره فتحعلى شاه و بعد از آن تا روزگار ناصر الدين شاه، نه تنها سلطان قاجار ، بلكه برخى از درباريان ، از جمله زنان دربارى ، مبالغ هنگفتى هزينه حرم امام حسين عليه السلام كردند. همسر فتحعلى شاه ، در سال ۱۲۳۲ ق ، ايوان مقابل قبر را طلاكارى كرد. ^۳ همچنين آمده كه در سال ۱۲۳۷ ق ، همسر فتحعلى شاه (احتمالاً همان همسر پيش گفته) مناره هاى حرم را طلاكارى كرد. ^۴
در سال ۱۲۵۸ و ۱۲۶۰ ق ، نجيب پاشا ، حاكم بغداد ، به بهانه مبارزه با اشرار، به كربلا يورش برد و شمار فراوانى از مردم را به قتل رساند. ^۵
به طور معمول ، براى تعميرات در عتبات ، از طرف شاه يا از ميان درباريانى كه هزينه ها را مى پرداختند، كسى انتخاب مى شد كه بر كار تعميرات ، نظارت داشت. در اين ميان ، برخى از علما ، مسئوليت اين كار را مى پذيرفتند. طى سال هاى ۱۲۷۰ تا ۱۲۸۶ ق ، شيخ عبد الحسين تهرانى ، از علماى برجسته وقت، تعميرات مفصّلى را در حرم امام حسين عليه السلام انجام داد. كمك هاى مالى ، از سوى ناصر الدين شاه ، ارسال مى گرديد . ^۶ گفته اند كه بخشى از هزينه هاى حرم ائمّه عليهم السلام ، كه توسّط شيخ عبد