بن صُرَد خُزاعى ، پيش از رفتن به سوى شام ، از كوفه عازم كربلا شدند و چنان كه مردمان در اطراف حجر الأسود ، گِرد مى آيند ، بر سرِ قبر امام عليه السلام جمع شده ، سوگوارى كردند و انبوهىِ جمعيت در كنار قبر او ، بيش از انبوهىِ مردم در كنار حجر الأسود بود . ^۱
اين هم نشانى از آن است كه چهار سال پس از واقعه عاشورا، قبرى براى امام حسين عليه السلام وجود داشته و شيعيان كوفه ، به زيارت آن مى شتافته اند.
به روايت خوارزمى، مختار بن ابى عبيد ، اندكى پيش از قيامش در كوفه ، على القاعده در سال ۶۶ هجرى ، زمانى كه از مكّه به كوفه مى آمد ، ابتدا به قادسيه و از آن جا به كربلا بر سرِ قبر امام حسين عليه السلام رفت و آن را زيارت كرد. وى ، خطاب به امام عليه السلام گفت: «لباسم را از تنم در نخواهم آورد ، مگر آن كه از كسى كه تو را كُشت و با تو جنگيد ، انتقام بگيرم ، يا آن كه كُشته گردم» و آن گاه با قبر ، وداع كرد. ^۲
در نقل ديگرى آمده است كه مصعب بن زبير ، در وقت رفتن به جنگ با عبد الملك بن مروان ، در سال ۷۱ يا ۷۲ هجرى ، بر سرِ مزار امام حسين عليه السلام آمد. در اين نقل ، آمده است :
فَلَمّا بَلَغَ الحَائرَ دَخَلَ ، فَوَقَفَ عَلى قَبرِ أبى عَبدِ اللّهِ عليه السلام . ^۳ وقتى به حرم رسيد ، وارد شد و كنار قبر حسين عليه السلام ايستاد .
از اين عبارت ، چنين برداشت شده است كه دستِ كم ، سايبانى روى مزار امام عليه السلام بوده است .

تاريخچه بناى حرم امام حسين عليه السلام ^۱

مزار امام عليه السلام در قرن اوّل هجرى

پس از شهادت امام حسين عليه السلام و آن گاه كه دشمنان، ميدان جنگ را با بدن هاى برهنه شهيدان ، ترك كردند، طايفه بنى اسد ـ كه از دوستداران اهل بيت عليهم السلام بودند و مسكن آنان ، غاضريّه بود ـ ، در ميدان ، حاضر شدند و شهداى كربلا را دفن كردند. ^۲ اهمّيتى كه آنان براى امام حسين،فرزندش على اكبر و برادرش عبّاس عليهم السلام ، قائل بودند سبب شد براى هر يك از آن بزرگواران مزارى ايجاد گردد . مزارى هم براى ساير شهيدان برپا شد كه بعدها به حرم امام حسين عليه السلام ملحق گرديد.
جابر بن عبد اللّه بن حِزام انصارى ، روز اربعين شهادت امام حسين عليه السلام ، وارد كربلا شد و بر سرِ مزار امام عليه السلام رفت. ^۳ اين ، نشان از آن دارد كه قبر ، كاملاً مشخّص و معيّن بوده است.
چهار سال بعد از حادثه كربلا ، در سال ۶۵ هجرى ، توّابين ، به فرماندهى سليمان