29
دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دوازدهم

۱۱ / ۲

آداب وداع با ابو الفضل العبّاس عليه السلام

۳۲۶۱.كامل الزيارتـ به نقل از ابو حمزه ثُمالى ، از امام صادق عليه السلام ـ: هنگامى كه عبّاس عليه السلام را وداع مى كنى ، نزد او بيا و بگو :
تو را به خدا و خود را به تو مى سپارم و بر تو سلام مى رسانم . به خدا ، پيامبرش ، كتابش و آنچه از نزد خدا آورده است ، ايمان آورديم . خدايا ! ما را همراه گواهان بنويس .
خدايا ! آن را آخرين زيارت من از قبر فرزند برادر پيامبرت ، قرار مده و زيارت او را تا هميشه ماندنم روزى ام كن ، و مرا با او و پدرانش در بهشت ، محشور بگردان ، و مرا با او ، پيامبرت و اوليايت آشنا كن .
خدايا ! بر محمّد و خاندانش ، درود فرست و مرا بر ايمان به تو ، تصديق پيامبرت ، ولايت على بن ابى طالب و امامان از نسلش ، و بيزارى از دشمنشان بميران كه من به آن راضى ام ، اى خداى من!
و براى خودت ، پدر و مادرت ، مؤمنان و مسلمانان ، دعا كن و هر دعايى را كه خواستى ، برگُزين .

توضيح

علّامه مجلسى مى گويد : زيارت عبّاس عليه السلام در زيارت نامه بلندى كه از شيخ مفيد قدس سره نقل كرديم ، به شكل مفصّل ترى گذشت و عالمان شيعه در زيارت او ، نماز را هم ذكر كرده اند ؛ امّا روايت ، از آن ، تهى است و از اين رو ، برخى معاصران ، از نماز خواندن براى غير معصوم ، منع مى كنند ؛ زيرا در روايات ، به نماز خواندن به هنگام زيارتشان اشاره اى نشده است ؛ امّا اگر كسى نه به قصد اين كه در روايتى بخصوص گفته شده باشد ، بلكه به دليل روايات فراگيرى كه هديه كردن نماز ، صدقه ، روزه و ديگر كارهاى خير را براى پيامبران ، امامان ، و مردان و زنان باايمان ، تجويز مى كند و مى گويد كه اين كارها ، بر قبرهاى مؤمنان ، وارد مى شود و به آنان سود مى رساند ، نماز بخواند ، اشكالى ندارد و كار نيكويى است .
افزون بر اين ، شيخ مفيد و ديگران ـ رحمهم اللّه ـ ، نماز خواندن را در كتاب هايشان نقل كرده اند . پس شايد روايت ديگرى به دست ايشان رسيده كه به ما نرسيده است و به زودى ، روايت جابر در باب «زيارة الأربعين» مى آيد كه مشتمل بر نماز است .
سپس بدان كه ظاهر آن روايت ، جواز ايستادن بر سر قبر او به هر صورت است و اگر سايه بان در گذشته ، مانند بناى كنونى آن باشد ، از ظاهر روايت ، رو به روى قبر ايستادن ، فهميده مى شود ؛ امّا ظاهر سخنان عالمان شيعه و سيره آنان در زيارت غير معصوم ، آن است كه رو به رو ايستادن را خوب نمى دانند ، بلكه رو به قبله بودن و ايستادن در پشتِ قبر را پسنديده مى دانند ؛ امّا من در بيشتر روايات نقل شده ، تصريحى به اين كار نيافتم .
آرى ! در زيارت همه مؤمنان ، استحباب رو به قبله ايستادن ، آمده است ، همان گونه كه خواهد آمد ؛ امّا دور نيست كه گفته شود همان گونه كه امام زادگان از ديگر مؤمنان با اين زيارت نامه هاى مشتمل بر گفتگو ، جدا شده اند ، شايد در رو به روى ايشان ايستادن نيز اين امتياز را دارند ، آن سان كه عادت در گفتگو و سخن گفتنِ رو در روست ؛ امّا در برخى روايت ها ، رو به قبله ايستادن هنگام زيارت برخى از ايشان هم نقل شده است ، مانند آنچه در زيارت على اكبر عليه السلام از سوى ناحيه مقدّسه (امام زمان عليه السلام ) آمده است كه در باب قبل گذشت ، و آزاد بودن در برگزيدن يكى از دو حالت ، در جايى كه روايت خاصّى نرسيده ، ظاهرتر است ؛ و اللّه يعلم !


دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دوازدهم
28

۱۱ / ۲

أدَبُ وَداعِ أبِي الفَضلِ العَبّاسِ عليه السلام

۳۲۶۱.كامل الزيارات عن أبي حمزة الثُّمالي عن أبي عبد اللّه [الصادق] عليه السلام :إذا وَدَّعتَ العَبّاسَ عليه السلام ، فَأتِهِ وقُل :
أستَودِعُكَ اللّهَ وأستَرعيكَ ، وأقرَأُ عَلَيكَ السَّلامَ ، آمَنّا بِاللّهِ وبِرَسولِهِ ، وبِكِتابِهِ وبِما جاءَ بِهِ مِن عِندِ اللّهِ ، اللّهُمَّ فَاكتُبنا مَعَ الشّاهِدينَ .
اللّهُمَّ لا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن زيارَتي قَبرَ ابنِ أخي نَبِيِّكَ ، وَارزُقني زِيارَتَهُ أبَدا ما أبقَيتَني ، وَاحشُرني مَعَهُ ومَعَ آبائِهِ فِي الجِنانِ ، وعَرِّف بَيني وبَينَهُ وبَينَ رَسولِكَ وأولِيائِكَ . اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وتَوَفَّني عَلَى الإِيمانِ بِكَ ، وَالتَّصديقِ بِرَسولِكَ ، وَالوِلايَةِ لِعَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ وَالأَئِمَّةِ مِن وُلدِهِ ، وَالبَراءَةِ مِن عَدُوِّهِم ؛ فَإِنّي قَد رَضيتُ بِذلِكَ يا رَبِّ .
وتَدعُو لِنَفسِكَ ولِوالِدَيكَ ولِلمُؤمِنينَ وَالمُسلِمينَ ، وتَخَيَّرُ مِنَ الدُّعاءِ . ۱
بيان
قال العلّامة المجلسي قدس سره : أقول : قد مضى ذكر زيارة العباس عليه السلام في الزِّيارَة الكبيرة المنقولة عن المفيد رحمه الله على وجه أبسط ، وذكر الأصحاب في زيارته الصلاة ، والخبر خالٍ عنها ، ولذا بعض المعاصرين يمنع من الصلاة لغير المعصوم لعدم التصريح في النصوص بالصلاة لهم عند زيارتهم ، لكن لو أتى الإنسان بها لا على قصد أنّها مأثورة على الخصوص ، بل للعمومات التي في إهداء الصلاة والصدقة والصوم وسائر أفعال الخير للأنبياء والأئمة والمؤمنين والمؤمنات ، وإنّها تدخل على المؤمنين في قبورهم وتنفعهم ، لم يكن به بأس وكان حسنا ، مع أنّ المفيد وغيره ـ رحمهم اللّه ـ ذكروها في كتبهم ، فلعلّهم وصل إليهم خبر آخر لم يصل إلينا ، وسيأتي زيارة جابر رضى الله عنهله عليه السلام في باب زيارة الأربعين وهي مشتملة على الصلاة .
ثُمَّ اعلم أنّ ظاهر تلك الرواية جواز الوقوف على قبره رضى الله عنه ، على أيّ وجه كان ، ولو كانت السقيفة في الزمن السابق على نحو بناء زماننا لكان ظاهر الخبر مواجهته عند الزِّيارَةَ ، لكن ظاهر كلام الأصحاب وعملهم أنّ في زيارة غير المعصوم لا ينبغي مواجهته بل ينبغي استقبال القبلة فيها والوقوف خلفه ، ولم أر تصريحا في أكثر الزيارات المنقولة بذلك .
نعم ورد في زيارة المؤمنين مطلقا استحباب استقبال القبلة كما سيأتي ، لكن لا يبعد أن يقال كما أنّهم امتازوا عن سائر المؤمنين بهذه الزيارات المشتملة على المخاطبات ، فلعلّهم امتازوا عنهم باستقبالهم كما هو عادة المكالمات والمحاورات ، لكن ورد في بعض الروايات المنقولة الأمر باستقبال القبلة عند زيارة بعضهم ، كزيارة عليّ بن الحسين عليه السلام فيما ورد عن الناحية المقدّسة ، وقد مرّ في الباب السابق ، والتخيير فيما لم يرد فيه شيء على الخصوص أظهر ، واللّه يعلم . ۲

1.كامل الزيارات : ص ۴۴۲ ح ۶۷۲ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۲۷۸ ح ۲ .

2.بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۲۷۸ ذيل ح ۲ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام حسين عليه السلام بر پايه قرآن و حديث - جلد دوازدهم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4573
صفحه از 467
پرینت  ارسال به