هرچه بیشتر مطلب، ادله لزوم تکریم مهمان بر اساس اخلاق اسلامی را برمیشمریم:
یک. انسان بودن مهمان، نخستین دلیل حکم اخلاقیِ لزوم تکریم مهمان است. به عبارت دیگر نخستین عامل شایستگیِ تکریم هر مهمانی در انسان بودنِ او تعیّن مییابد و تا زمانی که با رفتارهای ناشایست از بین نرفته و یا کم نشده به قوّت خود باقی است. البته برخی امور مانند ایمان به خدای متعال، برخورداری از علم و دانش و یا از ارحام بودن به عنوان عوامل دیگر برای لزوم تکریم به شمار آمده، بر میزان این شایستگی و ضرورت آن میافزاید. اما آن هنگام که از فرد مورد نظر رفتار زشت و ناپسند دیده شود شایستگی تکریم و احترام برای او تقلیل یافته، یا از بین خواهد رفت. اما مسلمان نبودن مهمان دلیل موجهی نیست تا مسلمانان او را تکریم نکنند و این وظیفه اخلاقی را به فراموشی بسپارند. این معنا را امیر مؤمنان علی علیه السلام در سفارشاتی که برای مالک اشتر نوشت بهروشنی بیان کرده، همنوع بودن را دلیلی برای مهرورزی دانسته و میفرماید:
«و اشعر قَلبكَ الرّحمةَ للرّعیّة، و المحبة لَهم، و اللُطف بهم،...فانّهم صِنفانِ: اِمّا اخٌ لكَ فی الدّینِ، او نَظیرٌ لك فی الخَلقِ:۱ قلب خود را آکنده از مهربانی با مردم کرده، به آنان لطف و محبت داشته باش... زیرا مردم دو دستهاند: دستهای برادر دینی تو، و دسته دیگر همانند تو در آفرینشاند».