على علیه السلام در سمت راست (کنار گلدسته شمالى سمت باب طوسى) به خاک سپرده شده است. علّامه حلّى، بیش از صد جلد کتاب در فقه، اصول و دیگر دانشها تألیف کرده است. شیعه شدن سلطان محمّد خدابنده، از ایلخانان مغول، به سبب تلاشهاى اوست.^۱

۳. مقدّس اردبیلى (م ۹۹۳ ق)

احمد بن محمّد اردبیلى، معروف به «مقدّس اردبیلى» از عالمان قرن دهم هجرى است و در ایوان طلاى صحن حرم امام على علیه السلام داخل حجرهاى در کنار مناره جنوبىِ سمت باب قبله، دفن شده است.^۲

۴. ملّا مهدى نراقى (م ۱۲۰۹ ق)

ملّا محمّدمهدى فاضل نراقى و پسرش ملّا احمد ـــ که به «فاضِلَین نراقیَین» معروف اند ـــ در ایوان العلما^۳ در ضلع شمالى رواق حرم (رو به روى باب طوسى) مدفون شده‌اند.^۴ ملّا مهدى، صاحب تألیفاتى در زمینه اخلاق و فقه و... است و جامع السعادات از مشهورترین آثار اوست.

۵. ملّا احمد نراقى (۱۱۵۵ ـــ ۱۲۴۵ ق)

ملاّ احمد نراقى، فرزند محمّدمهدى، از مراجع شیعه در ابتداى عصر قاجار و استاد شیخ مرتضى انصارى بود. در نراق از دنیا رفت و پس از انتقال به نجف، در ایوان علما کنار پدرش به خاک سپرده شد. وى

گفتنى است که امام زین العابدین علیه السلام و امام صادق علیه السلام هر دو براى زیارت قبر امیر مؤمنان علیه السلام به نجف آمدهاند.^۱ بنا بر این، اصل حضور این بزرگواران در منطقه نجف، قطعى است.

باب ششم

مزار شمارى از علما و صُلَحا^۲

۱. شیخ طوسى (۳۸۵ ـــ ۴۶۰ ق)

مرقد شیخ ابو جعفر محمّد بن حسن طوسى، بیرون «باب الطوسى» حرم مطهّر امیر مؤمنان علیه السلام و در «شارع الطوسى» قرار دارد. شیخ طوسى در سالهاى ۴۴۸ تا ۴۶۰ ق، پس از هجرتش به نجف، در این مکان مىزیست. او پیش از آن در بغداد اقامت داشت و از محضر شیخ مفید و سیّد مرتضى بهره برد و پس از وفات سیّد مرتضى، به مرجعیت شیعه رسید. شیخ طوسى وصیّت کرد که از این مکان به عنوان مسجد استفاده کنند و او را پس از مرگ، در آن جا به خاک بسپارند.

شیخ طوسى ـــ که به «شیخ الطائفه» مشهور است ـــ تألیفات فراوانى در دانشهاى گوناگون اسلامى از خود بر جاى گذاشته است. نقش او به عنوان مؤسّس حوزه علمیّه نجف، بر همگان روشن است.^۳

۲. علّامه حلى (۶۴۸ ـــ ۷۲۶ ق)

علّامه جمال الدین حسن بن یوسف بن مطهّر حلّى، از عالمان بزرگ قرن هشتم هجرى، در حجرهاى میان ایوان طلاى حرم امام