که از گناهان، بیرون می‌آید.^۱

نیز از امام صادق علیه السلام چنین نقل شده که فرمود:

هنگامى که به نزدیکى قبر حسین علیه السلام رسیدى، اگر [به آب]رسیدى، غسل کن، و گرنه، وضو بگیر و سپس به زیارتش برو.^۲

گفتنى است که حدیث نخست، بدین نکته اشاره دارد که غسل زیارت، نه تنها ظاهرِ زائر را پاک می‌کند، بلکه پاکى از گناهان و طهارت معنوى را نیز به همراه دارد.

۲. پوشیدن پاکیزه‌ترین لباس

در برخى از احادیث، توصیه شده که زائر، پس از غسل، لباسی پاک بر تن نماید و سپس عازم زیارت شود؛ لیکن برخى دیگر، پوشیدن پاکیزه‌ترین لباس را توصیه کرده‌اند.^۳ تردیدى نیست که فرد براى حضور در محضر امام علیه السلام، باید پاکیزه‌ترین لباس خود را بپوشد.

۳. استفاده نکردن از بوى خوش و زینت

هیئت ظاهرى زائر، باید مناسب حضورش بر سرِ مزار شهدا باشد. از این رو، ادب حضور، ایجاب می‌کند که نه تنها زائر، خود را زینت نکند، بلکه توصیه شده با چهرهاى ژولیده و غمبار، وارد حرم شریف امام حسین علیه السلام شود.^۴

۴. سکوت

در برخى احادیث، توصیه شده که هنگام زیارت سیّد الشهدا علیه السلام، زائر

اندوهگین، ژولیده و غبارآلود،^۱ او را زیارت کن؛ چرا که حسین علیه السلام، دل‌شکسته و اندوهگین، پریشان و غبار آلود و گرسنه و تشنه، به شهادت رسید.^۲

این ادب، در حقیقت، حاصل شناخت و محبّت است. کسى که امام را می‌شناسد و به او احساس محبّت می‌کند، طبعاً هنگامى که به دیدار او می‌رود و صحنه شهادت او را در نظر، مجسّم می‌کند، در هالهاى از غم، فرو می‌رود و آثار اندوه بر چهره‌اش پدیدار می‌گردد.

آداب ظاهرى زیارت^۳

اهمّیت این آداب، هر چند به‌اندازه اهمّیت آداب باطنى نیست، لیکن رعایت آن‌ها زمینه‌ساز تحقّق شمارى از آداب باطنى و کمال بهره‌برداری از برکات آن‌هاست. مهم‌ترین این آداب، از این قرارند:

۱. غسل

در شمارى از احادیث، تأکید شده که زائر امام حسین علیه السلام لازم است قبل از زیارت، غسل کند.

شیخ طوسى از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که فرمود:

پدرم [امام باقر علیه السلام] به من خبر داد که: «هر کس با شناخت حقّ حسین علیه السلام و بدون تکبّر، به سوى قبرش برود و به فرات برسد و در آب فرات، فرو رود و بیرون بیاید، مانند کسى است