هر کس براى دیدن برادر [مؤمن] خود به خانه او برود، خداوند به او می‌گوید: «تو میهمان و زائر منى. پذیرایىِ تو، به عهده من است و من به خاطر این که او را دوست دارى، بهشت را بر تو واجب کردم».^۱

نیز در حدیث دیگرى از پیامبر صلّی الله علیه و آله آمده است:

هر کس به دیدار عالِمى برود، گویى مرا زیارت کرده است.^۲

گفتنى است که در آداب زیارت (دید و بازدید) در اسلام، بویژه در باره خویشاوندان، افزون بر دیدار، بر نیکى کردن و هدیه دادن نیز تأکید شده است.^۳

زیارتِ ارواح

از نظر اسلام، انسان، پس از مرگ نیز داراى حیات برزخى است. از این رو، زیارت اموات، دیدار با بدن‌های پوسیده و بىجان نیست؛ بلکه دیدار با ارواحى است که در عالم برزخ، زندگى می‌کنند و از دیدار با زندگان، شاد می‌گردند. ارتباط با مردگان، عبرت‌آموز، و در زندگى مادّى و معنوى انسان، مؤثّر است. برترین شاگرد مکتب خاتم الأنبیا، امام على علیه السلام، در باره برخى از آثار و برکات زیارت اموات، چنین می‌فرماید:

به زیارت مردگانتان بروید، که آن‌ها با زیارت شما خوشحال می‌شوند. انسان، در نزد قبر پدر و مادرش، پس از آن که برایشان دعا کرد، حاجتش را بخواهد.^۴

فطرى، در میان همه اقوام و ملل جهان، کمابیش زیارت قبور نزدیکان و دوستان، مرسوم است.

زیارت از نگاه اسلام

اسلام ـــ که آیین فطرت است ـــ، به موضوع زیارت، توجّه ویژه‌ای دارد. احادیث اسلامى، به منظور بهره‌گیری هر چه بیشتر از این زمینه فطرى در انسان‌ها برای رشد و شکوفایى انسانیت و سازندگى جامعه آرمانى، رهنمودهاى ارزنده‌ای در باره زیارت، ارائه کرده‌اند.

نکته شایان توجّه این که با تأمّل در احادیث پیامبر صلّی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام، معلوم مى‌شود که معیار توصیه و تشویق آنان به زیارت، میزان تأثیر و نقش آن در سازندگى فردى و اجتماعى است. به عبارت دیگر، هر چه زیارت براى ساختن جامعه توحیدى سودمندتر باشد، تأکید بر انجام دادن آن، بیشتر است و بر همین اساس نیز زیارتِ: خویشاوندان، اهل ایمان، دانشمندان، و اولیاى الهى بویژه خاندان خاتم انبیا صلّی الله علیه و آله در زمان حیاتشان و پس از آن، توصیه شده است.

زیارت اهل ایمان

زیارت اهل ایمان، به قدرى در سازندگى فردى و اجتماعى انسان، مؤثّر است که در برخى از احادیث، همسنگ زیارت خداوند متعال و یا زیارت پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله شمرده شده است. در حدیثی از پیامبر صلّی الله علیه و آله آمده است:

هر کس برادر مؤمنش را در خانه او، بدون بردن نیاز [خود] به نزد وى، دیدار کند، از زائران خدا شمرده مى‌شود و بر خداوند است که زائرش را احترام کند.^۱

ایشان در حدیثى دیگر می‌فرماید: