73
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول

۴

كتاب‏شناسى سيره نبوى ۱

ثبت ، ضبط و گزارش رفتارهاى پيامبر گرامى اسلام صلى اللّه‏ عليه و آله همانند احاديث گفتارى ايشان ، مورد توجّه راويان و حديث‏نگاران بوده است ؛ زيرا رفتار معصوم ، همانند گفتار او ، جزئى از حديث شمرده مى‏شود كه آگاهى از آن و عمل بِدان ، رشد و تعالى پيروان را در پى دارد . در سده دوم هجرى يعنى دوره تدوين حديث و تاريخ ، اين گزارش‏ها در كنار احاديث گفتارى ، در مجموعه‏هاى حديثى و تاريخى ، تصنيف و تدوين شد .

همچنين آن گاه كه نگارش سيره آغاز شد ، سيره‏نگارى به معناى «رفتارشناسى» و «تبيين سبك زندگى» ، به گونه ويژه و جامع مورد توجّه قرار نگرفت . بر اين اساس ، بيشتر كتاب‏هايى كه از عنوان «سيره» برخوردارند همانند : سيره ابن اسحاق ، سيره ابن هشام ، سيره ابن كثير ، سيره حلبيه و ... ، تنها تاريخ زندگى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله و حوادث پديد آمده در دوره ايشان را بيان نموده و به تبيين رفتار ايشان در موارد مختلف نپرداخته‏اند . از اين رو اين منابع را نمى‏توان نگارش سيره‏اى به معناى خاصّ «رفتارشناسى» دانست .

در سال‏هاى اخير نيز كتاب‏هايى با عنوان «فقه السيرة» ، نوشته شده (همانند كتاب فقه السيرة النبويّة نگاشته محمّد سعيد رمضان البوطى و كتاب فقه السيرة نگاشته محمّد غزالى) كه در صدد بررسى دقيق‏تر تاريخ اسلام و كند و كاو در

1.به قلم فاضل ارجمند ، جناب آقاى سيّد محمّدكاظم طباطبايى .


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول
72

است مطابق با فضاى جديد بازتعريف و روزآمد شود .

روزآمد كردن سيره تنها با استفاده از ملاك‏ها و معيارها امكان‏پذير است و با تكيه بر ظاهر متون و رفتار ، پديد نمى‏آيد .

نمونه روزآمدسازى را مى‏توان در اصل «اتقان و استحكام» در كار برشمرد كه اگر چه در رفتار پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله در مورد ساختن قبر صادر شده است ، ولى نمونه‏ها و مصاديق فراوان آن در دوره معاصر در صنعت ، تكنولوژى ، آموزش ، پژوهش ، مديريت و... نمود مى‏يابد .

نمونه ديگر ، در حكومتدارى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله بروز مى‏يابد . ايشان در دوره حكمرانى بر مدينه ، در جامعه‏اى كوچك و ساده با ويژگى‏هاى ابتدايى جامعه مدنى و با وظايف اندك حكومت نسبت به مردمان مواجه بود كه رابطه خصوصى هر فرد را با پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله به سادگى ممكن مى‏ساخت . مردمان مدينه به سادگى به پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله دسترس مستقيم داشتند و مشكلات شخصى و عمومى خويش را با ايشان در ميان مى‏نهادند ؛ امّا حكومت و حكومتدارى در دوره معاصر ، تفاوت‏هاى اساسى با دوره ايشان دارد .

امروزه حكومت ، وظايفى بسيار فراتر از آن دوران نسبت به مردمان دارد و با پيچيدگى‏هاى جامعه در نظام جهانى رو به روست . در اين فضا آيا مى‏توان تصوّر كرد كه رهبر ، رئيس جمهور ، وزرا و حتّى مراجع تقليد ، هميشه و در همه جا ، در دسترس همه مردمان باشند و پرسش‏هاى آنان را پاسخ گويند و مشكلات شخصى آنان را برطرف نمايند ؟

اين تصوّر در جامعه پيچيده و گسترده امروزين ، صحيح نيست ، اگرچه روح حاكم بر رفتار پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله مى‏بايد مورد توجّه قرار گيرد ؛ يعنى امكان ارتباط ساده و آسان با حاكم و نظام حكومتى مى‏بايد به گونه‏اى تعريف شود كه افراد جامعه به سادگى نظرات خود را به مسئولان حكومت منتقل كنند .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9484
صفحه از 523
پرینت  ارسال به