ضابط بودن ، تمايلات و ... او نيز مىبايد مورد توجّه قرار گيرد .
گزارش هند بن ابى هاله از صفات پيامبر صلى اللّه عليه و آله ، آن سان ظريف و دقيق است كه او را با عنوان «وصّاف النبى (توصيفگر پيامبر صلى اللّه عليه و آله)» شهره كرده است . گزارش رجاء بن ابى ضحّاك ، مأمور استخباراتى مأمون ، در اعزام امام رضا عليه السلام از مدينه تا مرو نيز اين گونه است .
متأسّفانه شمارى از رفتارهاى گزارش شده از دقّت و ظرافت لازم ، برخوردار نيستند ؛ زيرا گزارشگر صرفاً به بيان ساده مشاهدات خود از كلّيت رفتار معصوم عليه السلام بسنده كرده و ظرافتهاى موجود در آن را درك ننموده است . آگاهى از ظرافت فهمى گزارشگر اوّل ، با جمعآورى مجموعه گزارشهاى حديثى و تاريخى او ، افراز و آناليز جزئيات آن و مقايسه با جزئيات موجود در گزارشهاى مشابه كه از طريق غير او بيان شده ، امكانپذير است .
همچنين توجّه به فهم و برداشت عالمان پيشين ، پژوهشگر را با قرائن بيشترى آشنا مىكند . توجّه به فهم رفتار و قواعد حاكم بر آن در گفتار و تحليل عالمان پيشين ، به اتقان برداشت پژوهشگر از رفتار پيامبر صلى اللّه عليه و آله كمك مىكند و او را از در افتادن به كجفهمى باز مىدارد ؛ زيرا سليقه و تمايلات پژوهشگر ، گاه سبب آسيبديدگى تحليل از رفتار معصومان مىگردد . افزون بر آن ، ظرافتهاى فهم پيشينيان ، به فهم دقيقتر و عميقتر رفتار معصومان خواهد انجاميد .
۷ . ايجاد ارتباط ميان رفتار و گفتار
رفتار هر شخص ، نماد بيرونى مجموعهاى از عوامل تأثيرگذار است كه در پشت صحنه ، چگونگى آن رفتار را تعيين مىكنند . به عبارت ديگر ، فعل و رفتار ، حالتى اجمالى و لبّى دارد و تبيين كننده عوامل مؤّر بر پديد آمدن آن نيست . از اين رو نياز است كه رفتار معصومان باگفتار آنان و آيات قرآنى ، سنجيده و ملاك و معيار عمل آنان روشن شود . بدون اين تفسير و تبيين ، نمىتوان بسيارى از رفتارهاى معصومان عليهم السلام را تجزيه و تحليل نمود . بدين جهت در مجموعه پيش رو ، افزون بر
