وثوق سندى است . مطابق با اين معيار ممكن است گزارشى ، بدون داشتن سند ، معتبر دانسته شود و يا بر عكس ، روايت مسندى به سبب در بر داشتن قرائن كاهنده اعتماد ، نامعتبر شمرده شود .

وثوق صدورى، امرى فراتر از حجيّت تعبّدى يا عقلايى حديث است . اين شيوه ـ كه محلّ طرح دلايل اثباتى آن در جاى ديگرى است ـ ، در تمام حوزه‏هاى فكرى و معرفتى ، اعتبارى افزون بر وثوق سندى دارد . روش و سيره عقلا در پذيرش خبر ، بهره‏گيرى از مجموعه قرائن اثبات كننده خبر است .

قرائن وثوق صدورى تقريباً همان قرائنى هستند كه فهم دقيق سبك زندگى اهل بيت عليهم السلام را ميسّر مى‏سازند .^۱

گفتنى است كه افزون بر دلايل اثبات كننده اعتبار وثوق صدورى، بهره گيرى از روش بررسى اسناد روايات و گزارش‏ها (برگرفته از مبناى وثوق سندى) در اثبات انتساب سيره ناكارآمد است ؛ زيرا اخبار گزارش كننده رفتار معصومان عليهم السلام در مصادر تاريخى و حديثى ، با احاديث فقهى تفاوت اساسى دارند .

برخى از اين متون ، بدون سند و به گونه مرسل هستند و بسيارى ديگر نيز از سند صحيح و معتبر برخوردار نيستند ، از اين رو لازم است با استفاده از قرائن موجود در گزارش‏هاى مشابه ، سنجش با اصول كلى برگرفته از قرآن و سنّت ، ظن حاصل از فراوانى مصادر به ويژه مصادر كهن و ... به صدور آنها اطمينان شود .

مرحله دوم : فهم و تحليل صحيح رفتار

۱ . گردآورى خانواده حديث

فراوانى گزارش يك واقعه در منابع مختلف و با اسناد متفاوت بويژه در منابع كهن فريقين كه مؤلّفان آنها از مشرب‏هاى فكرى متفاوتى برخوردار باشند ، سبب افزونى اعتماد به گزارش مى‏گردد .

افزون بر آن ، براى آشنا شدن با ويژگى‏ها و ظرافت‏هاى يك رفتار ، لازم است كه

استنباط از سيره و الگوگيرى از آن ، نيازمند تلاش و پژوهش در چند مرحله است : يك . اثبات صدور رفتار از پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله ، دو . فهم و تحليل صحيح رفتار ، سه . الگوسازى .

اكنون به تبيين تفصيلى اين مراحل مى‏پردازيم :

مرحله اوّل : اثبات صدور رفتار از پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله

هدف اصلى در اين مرحله ، دسترس به گزارش‏هاى معتبر و مطمئن از رفتار پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله و پرهيز از گزارش‏هايى است كه صحّت انتساب آنها به ايشان ، ثابت نيست و يا با روحيّه پيامبرانه ايشان ناسازگار است . اين مجموعه در اصطلاح محدّثان ، «سنّت فعلى» ناميده مى‏شود .

براى دستيابى به اين هدف ، لازم است كه انتساب رفتارهاى گزارش شده به پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله و يا اهل بيت عليهم السلام اثبات شود . اين دستيابى ، شيوه‏اى همانند طريق اثبات گفتار معصومان عليهم السلام بديشان دارد و از قواعد تبيين شده در اعتبارسنجى خبر واحد ( در مبحث حجّت در علم اصول) پيروى مى‏كند . در اعتبارسنجى گزاره‏هاى حديثى و احراز اطمينان از صدور آنها ، از دو شيوه استفاده مى‏شود :

الف ـ وثوق سندى

مراد از وثوق سندى ، احراز اطمينان از صدور حديث و اعتماد بر اخبارى است كه با سند متّصل از راويان مورد اعتماد ، گزارش شده‏اند و در سه گروه : صحيح ، حسن و موثّق قرار مى‏گيرند . در اين شيوه سنجش ، احاديث ، بدون سندى متّصل از راويان ثقه ، غير معتبر شمرده مى‏شوند .

ب ـ وثوق صدورى

در اين شيوه ، حديث ، بر اساس معيار سند ، متن ، منبع و ديگر قرائن ، ارزيابى مى‏گردد . مراد از وثوق صدورى ، اعتماد بر احاديثى است كه قرائن متفاوتى بر صدور گفتار و يا انجام رفتار از معصوم عليه السلام دلالت داشته باشد كه از جمله اين قرائن ،