57
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول

هر گاه شخصى عملى را آغاز مى‏كند ، تا يك سال آن را ادامه دهد . سپس اگر خواست ، به عمل ديگرى بپردازد ؛ زيرا شب قدر كه آنچه خداوند مى‏خواهد، مقدّر مى‏كند ، در آن يك سال وجود دارد .

براى تبيين اين دو حديث كه با سند معتبر از امام صادق عليه السلام نقل شده‏اند ، دو نكته شايان توجّه است : نخست ، اين كه تأكيد بر مداومت يك‏ساله كار خير ، در واقع ، كمترين مقدار لازم براى اثربخشى مداومت است ، و گرنه ترديدى نيست كه مطلوبيتِ مداومت بر كار خير ، محدود به زمان نيست .

نكته ديگر، اين است كه به نظر مى‏رسد علّت تأكيد بر مداومت كار نيك تا يك سال، اين است كه اوّلاً : تكرار كارى تا يك سال ، موجب آسان شدن آن براى انسان مى‏گردد و موجب مى‏گردد عوامل ناخواسته و يا تنبلى و گران‏جانى ، نتوانند آن را كنار بزنند و توفيق عمل به آن را از آدمى سلب كنند ، ثانيا همان طور كه در حديث دوم آمده، مداومت يك‏ساله، سبب ادامه يافتن كار خير تا شب قدر مى‏گردد و با برخوردارىِ انجام دهنده عمل از بركات شب قدر ، ممكن است توفيق او براى ادامه عمل ، مضاعف گردد .

۱۲ . پرهيز از تكلّف

دوازدهمين اصل حاكم بر سيره نبوى ، پرهيز از تكلّف است . خداوند سبحان به پيامبر خود، دستور فرموده كه با صراحت اعلام كند كه او در شمار متكلّفان نيست :
«قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ .۱
بگو: من از شما براى آن (رسالت)، هيچ مزدى نمى‏خواهم و من از متكلّفان نيستم» .

پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله نيز اين مأموريت را به خوبى انجام داده است . در حديثى آمده كه

1.ص : آيه ۸۶ .


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول
56

۱۱ ـ ۱ . راز تأكيد بر مداومت كار نيك

با اندكى تأمّل ، روشن مى‏شود كه راز آن همه تأكيد بر مداومت بر كارهاى نيك ، اين است كه پيوستگى كارهاى نيكو به تدريج موجب پيدايش ملكه تقوا (پرهيزگارى) و برخوردارى از آثار و بركات آن مى‏شود . در حديثى از پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله در اين باره آمده كه مى‏فرمايد :
أمَّا المُداوَمَةُ عَلَى الخَيرِ فَيَتَشَعَّبُ مِنهُ : تَركُ الفَواحِشِ ، وَ البُعدُ مِنَ الطَّيشِ ، وَ التَّحَرُّجُ ، وَ اليَقينُ ، و حُبُّ النَّجاةِ ، و طاعَةُ الرَّحمنِ ، و تَعظيمُ البُرهانِ ، وَ اجتِنابُ الشَّيطانِ ، وَ الإِجابَةُ لِلعَدلِ ، وَ قَولُ الحَقِّ .۱
آنچه از مداومت بر كار نيك بر مى‏خيزد ، عبارت است از : ترك زشتى‏ها ، دور شدن از سبُك‏سرى ، بيرون آمدن از گناه ، پيدا كردن يقين ، عشق به رستگارى ، فرمان بردن از [خداى] بخشنده ، بزرگداشت برهان ، كناره‏گيرى از شيطان ، پذيرش عدل و گفتار حق .

۱۱ ـ ۲ . كمترين مدّت مداومت

به دليل نقش مؤثّر تداوم عمل نيك در پيدايش ملكه تقوا (پرهيزگارى) و آثار و بركات آن ، امام صادق عليه السلام مؤكّدا توصيه فرموده كه اگر كسى كار نيكى را آغاز كرد ، دست كم، تا يك سال بر آن مداومت نمايد:
إيّاكَ أن تَفرِضَ عَلى نَفسِكَ فَريضَةً فَتُفارِقَهَا اثنَى عَشَرَ هِـلالاً .۲
مبادا عملى را بر خود لازم گردانى و پيش از دوازده ماه از آن دست بردارى !

همچنين در توضيح اين توصيه فرموده :
إذا كانَ الرَّجُلُ عَلى عَمَلٍ فَليَدُم عَلَيهِ سَنَةً ، ثُمَّ يَتَحَوَّلُ عَنهُ إن شاءَ إلى غَيرِهِ ؛ وَ ذلِكَ أنَّ لَيلَةَ القَدرِ يَكونُ فيها فى عامِهِ ذلِكَ ما شاءَ اللّه‏ُ أن يَكونَ .۳

1.ر . ك : ص ۱۵۴ ح ۶۴ (المداومة) .

2.الكافى : ج ۲ ص ۸۳ ح ۶ .

3.الكافى : ج ۲ ص ۸۲ ح ۱ .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9372
صفحه از 523
پرینت  ارسال به