مى‏نمودند، چنان كه امام على عليه السلام در باره پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله مى‏فرمايد :
سُنَّتُهُ الرُّشدُ و سِيرَتُهُ الْعَدلُ .^۱
طريقه‏اش راه‏نمايى و رفتارش ميانه‏روى بود .

با توجّه به خطرى كه از ناحيه افراط و تفريط، جامعه اسلامى را تهديد مى‏كرد، بر پايه احاديث متعدّدى، پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله تأكيد مى‏فرمود كه مسلمانان بايد در همه امور، ميانه‏روى و اعتدال را رعايت كنند و از تندروى و كندروى اجتناب نمايند .^۲ از جمله در حديثى از ايشان آمده است :
ألا إنَّ لِكُلِّ عِبادَةٍ شِرَّةً ثُمَّ تَصيرُ إلى فَترَةٍ ، فَمَن صارَت شِرَّةُ عِبادَتِهِ إلى سُنَّتى فَقَدِ اهتَدى ، وَ مَن خالَفَ سُنَّتى فَقَد ضَلَّ وَ كانَ عَمَلُهُ فى تَبابٍ ، أما إنّى اُصَلّى وَ أَنامُ وَ أَصومُ وَ اُفطِرُ وَ أَضحَكُ وَ أَبكى ، فَمَن رَغِبَ عَن مِنهاجى وَ سُنَّتى فَلَيسَ مِنّى .^۳
هان ! هر عبادتى را جوش و خروشى است كه سرانجام، فروكش مى‏كند . پس ، هر كس جوش و خروش عبادتش به سنّت من آرام گيرد ، هدايت شده است و هر كه با سنّت من مخالفت ورزد ، گم‏راه شده و عملش بر باد رفته است . بدانيد كه من نماز مى‏خوانم و مى‏خوابم ، روزه مى‏گيرم و افطار مى‏كنم ، مى‏خندم و مى‏گريم . پس هر كه از راه و سنّت من روى گرداند ، از من نيست .

همچنين در دعايى كه براى امام عصر عليه السلام از امام رضا عليه السلام نقل شده، مى‏خوانيم :
اللّهُمَّ اسلُك بِنا عَلى يَدَيهِ مِنهاجَ الهُدى وَ المَحَجَّةَ العُظمى وَ الطَّريقَةَ الوُسطَى الَّتى يَرجِعُ إلَيهَا الغالى وَ يُلحَقُ بِهَا التّالى .^۴
بار خدايا ! ما را به دست او ، سالك طريق هدايت و شاه‏راه رستگارى و راه ميانه ـ

همچنين در حديثى از امام صادق عليه السلام آمده است :
نَحنُ الاُمَّةُ الوُسطى ، وَ نَحنُ شُهَداءُ اللّه‏ِ عَلى خَلقِهِ وَ حُجَجُهُ فى أرضِهِ .^۱
ماييم آن امّت ميانه و ماييم گواهان خدا بر مردمان و حجّت‏هاى او در زمين .

و نيز از امام على عليه السلام نقل شده كه مى‏فرمايد:
نَحنُ شُهَداءُ اللّه‏ِ عَلى خَلقِهِ وَ حُجَّتُهُ فى أرضِهِ ، وَ نَحنُ الَّذينَ قالَ اللّه‏ُ جَلَّ اسمُهُ : «وَكَذلِكَ جَعَلْناكُمْ اُمَّةً وَسَطا» .^۲
ماييم گواهان خدا بر آفريدگانش و حجّت او در زمينش ، و ما همانان هستيم كه خداوند متعال فرموده است : «واين چنين، شما را امّتى ميانه گردانيديم» .

همان طور كه اشاره شد ، اين احاديث، در صدد محدود كردن مفهوم وسيع آيه نيستند ؛ بلكه مقصود، بيان مصداق‏هاى كامل امّت نمونه و ارائه الگوهايى هستند كه در صف مقدّم قرار دارند و ديگران را به صراط مستقيم الهى دعوت مى‏نمايند و از انحراف به چپ و راست بر حذر مى‏دارند، چنان كه در نهج البلاغه در توصيف اهل ذكر از امام على عليه السلام نقل شده كه فرمود :
بِمَنزِلَةِ الأَدِلَّةِ فِى الفَلَواتِ ، مَن أخَذَ القَصدَ حَمِدوا إلَيهِ طَريقَهُ وَ بَشَّروهُ بِالنَّجاةِ ، وَ مَن أخَذَ يَمينا وَ شِمالاً ذَمُّوا إلَيهِ الطَّريقَ وَ حَذَّروهُ مِنَ الهَلَكَةِ .^۳
آنان به منزله راه‏نمايان در بيابان‏ها هستند . هر كس را كه راه درست را در پيش گيرد ، به رفتن آن راه، [تشويق و ]ستايش مى‏كنند و به وى نويد نجات مى‏دهند و هر كس را كه به راست و چپ منحرف شود ، به سبب كج‏راهه‏اى كه در پيش گرفته ، نكوهش مى‏كنند و او را از هلاكت بر حذر مى‏دارند .

بر اين اساس ، پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله و اهل بيت آن بزرگوار در همه امور ، ميانه‏روى را رعايت مى‏كردند و ديگران را نيز به اعتدال و دورى از افراط و تفريط دعوت