و آن سو مى‏رود، بى آن كه پيش‏قراولان و يا محافظان و حتّى پيشكارى داشته باشد .

۷ . ميانه‏روى

هفتمين اصل از اصول حاكم بر سيره نبوى ، اعتدال يا ميانه‏روى است . امام على عليه السلام در توصيف سبك زندگىِ پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله مى‏فرمايد :
سيرَتُهُ القَصدُ وَ سُنَّتُهُ الرُّشدُ .^۱
رفتارش ميانه‏روى و طريقه‏اش راه‏نمايى بود .

گفتنى است كه مقصود از ميانه‏روى ، حركت ميان حق و باطل نيست ؛ بلكه مقصود، اين است كه صراط مستقيم و سبك صحيح زندگى ، راهى است به دور از افراط و تفريط ، كه پاسخگوى همه نيازهاى مادّى و معنوى ، و دنيوى و اخروى انسان است. چنين راهى ، صد در صد ، مطابق حق و منطبق با موازين عقلى و علمى است .

امام على عليه السلام در تبيين «اهْدِنا الصرَاط الْمُستَقيمَ»مى‏فرمايد :
فَأَمَّا الصِّراطُ المُستَقيمُ فِى الدُّنيا فَهُوَ ما قَصُرَ عَنِ الغُلُوِّ وَ ارتَفَعَ عَنِ التَّقصيرِ وَ استَقامَ فَلَم يَعدِل إلى شَى‏ءٍ مِنَ الباطِلِ .^۲
صراط مستقيم در دنيا، همان راهى است كه از افراط و تفريط، دور است ؛ راه ميانه است و به سوى باطل، اندك انحرافى ندارد .

و در حديثى ديگر ، با اشاره به ميانه‏روى در سنّت پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله فرمود :
اليَمينُ وَ الشِّمالُ مَضَلَّةٌ وَ الطَّريقُ الوُسطى هِىَ الجادَّةُ ، عَلَيها باقِى الكِتابِ وَ آثارُ النُّبُوَّةِ ، وَ مِنها مَنفَذُ السُّنَّةِ ، وَ إلَيها مَصيرُ العاقِبَةِ .^۳

او در همه جا و نزد فقير و غنى و در هر مجلسى ، در هر مكان كه جا بود، مى‏نشست و صدر و ذيلى براى مجلس نمى‏شناخت و از هر موضوعى كه همنشنيانش به ميان آورده بودند ، سخن مى‏گفت، مگر آن كه سخن حرام و ناروايى در ميان باشد .

لباس‏هاى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله همان لباس معمولى مردم بود و يك بار كه آن را اندكى گران‏تر خريدند ، آن را معاوضه ، و لباسى ساده‏تر تهيّه و به تن نمود .

پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله در بناى خانه براى همسران و ساخت مسجد براى مسلمانان نيز سادگى را چنان رعايت نمود كه برخى پيشنهاد دادند براى مسجد، سقفى از الياف خرما بنا كنند تا از تابش مستقيم آفتاب داغ عربستان به نمازگزاران جلوگيرى شود (هر چند در چند دهه بعد، برخى مسلمانان ، حسرت باقى ماندن آلونك‏هاى متعلّق به همسرانش را داشتند تا شايد جلوى اتراف و اسراف خلفاى عثمانى و اموى را در افراشتن بناها و ساختن كاخ خضرا سد كنند!) . پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله يك پرده رنگين و نگاردار را نه تنها بر درگاه خانه خود، بلكه بر درِ خانه دختر جوانش نيز تاب نياورد .

نوشيدنى و خوراك پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله نيز چيزى جز همان خوراكى‏هاى ساده مسلمانان نبود و حتّى آن گاه كه برخى افراد توانستند شربتى از عسل و شير فراهم آورند ، پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله بى آن كه آن را حرام بشمارد و كار را بر ديگران سخت كند، از آن ننوشيد . پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله در انتخاب سفره و هم‏سفرگان خويش نيز هيچ محدوديتى نداشت و با همه مسلمانان و حتّى بردگان، هم‏غذا مى‏شد و در هر جا كه ممكن بود، براى غذا خوردن مى‏نشست و خوراك را بر نان مى‏نهاد و نيازى به ظروف خاص نمى‏ديد .

پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله به سادگى در دسترس بود و در طول دوره حاكميتش، حاجب و نگهبانى جز در برخى مواقع^۱ بر سراى خود نگمارد و گاه، او را مى‏ديدند كه دست در دست كودكى و يا همراه پيرزنى در پى كارى در مدينه روان است و اين سو