323
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول

«پس در [تبليغ و اجراى] حكم پروردگارت شكيبا [و بااستقامت] باش و از هيچ گنهكار يا ناسپاسى از آنان اطاعت مكن» .

«خانواده خود را به نماز فرمان ده و خود بر آن پاى بفشار» .

ر . ك :يونس : آيه ۱۰۹ ، هود : آيه ۴۹ و ۱۱۵ ، حجر : آيه ۹۷ ـ ۹۸ ، نحل : آيه ۱۲۷ ، طور : آيه ۴۸ ، قلم : آيه ۴۸ .

حديث

۳۴۱.الكافى ـ به نقل از حفص بن غياث ـ : امام صادق عليه السلام فرمود : «اى حفص ! هر كه شكيبايى كند ، اندكى شكيبايى كرده است و هر كه ناشكيبايى كند ، اندكى ناشكيبى كرده است» .
سپس فرمود : «در همه كارهايت شكيبا باش ؛ چرا كه خداوند عز و جل محمّد صلى اللّه‏ عليه و آله را به پيامبرى فرستاد و او را به شكيبايى و نرم‏خويى فرمان داد و فرمود : «بر آنچه مى‏گويند ، شكيبا باش و از آنان ، به گونه‏اى شايسته ، دورى كن و مرا با تكذيب كنندگانِ توانگر [و كام‏روا] وا گذار» . نيز خداوند ـ تبارك و تعالى ـ فرمود : «نيكى با بدى يكسان نيست . [بدى را] به آنچه نيكوتر است ، دفع كن . آن گاه ، كسى كه ميان تو و او دشمنى است ، گويى دوستى يك‏دل مى‏گردد . و اين [خصلت] را جز كسانى كه شكيبا بوده‏اند ، نمى‏يابند و آن را جز صاحب بهره‏اى بزرگ ، نخواهد يافت» .
پس پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله شكيبايى كرد، تا آن كه به او نسبت‏هاى نارواى بزرگ دادند و تهمت‏ها زدند ، چندان كه به تنگ آمد و خداوند عز و جل اين آيات را فرو فرستاد : «و ما مى‏دانيم كه سينه‏ات از آنچه مى‏گويند ، تنگ مى‏شود . پس پروردگارت را حمد و تسبيح گوى و از سجده كنندگان باش» ، و همچنان تكذيبش كردند و به او تهمت زدند و پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله اندوهگين شد . باز خداوند عز و جل اين آيات را فرو فرستاد كه : «بى گمان، ما مى‏دانيم كه آنچه مى‏گويند ، تو را اندوهگين مى‏سازد . آنها تو را تكذيب نمى‏كنند ؛ بلكه ستمگران ، در حقيقت ، آيات خدا را انكار مى‏كنند . پيش از تو نيز پيامبرانى تكذيب شدند و آنان بر تكذيب و آزارى كه ديدند ، شكيبايى ورزيدند تا آن كه يارىِ ما آنان را در رسيد» .
پس پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله خويشتن را به شكيبايى وا داشت ؛ ولى مردم، [گستاخى را] از حد گذراندند و چون پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله از خداوند ـ تبارك و تعالى ـ ياد كرد ، به تكذيبش پرداختند . پس پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله فرمود : "در باره خودم و خانواده‏ام و آبرويم ، شكيبايى كردم ؛ امّا تحمّل شنيدنِ بدگويى از خدايم را ندارم" . پس خداوند عز و جل اين آيه را فرو فرستاد كه : «ما آسمان‏ها و زمين و آنچه را ميان آنهاست ، در شش روز آفريديم و هيچ خستگى‏اى به ما نرسيد . پس بر آنچه مى‏گويند ، شكيبا باش» . پس پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله در همه احوالش شكيبايى نمود .
سپس به ايشان به وجود پيشوايانى از خاندانش ، مژده داده شد كه به شكيبا بودن وصف شدند ، و خداوند ـ تبارك و تعالى ـ فرمود : «و از آنان ، پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مى‏كردند ، از آن رو كه شكيبايى ورزيدند و به آيات ما يقين داشتند» . اين جا بود كه پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله فرمود : "شكيبايى براى ايمان، همانند سر براى تن است " و خداى عز و جل از اين شكيبايى او سپاس‏گزارى [و قدردانى] كرد و اين [آيه ]را فرو فرستاد: «و به پاس آن كه شكيبايى كردند ، وعده نيكوى پروردگارت به فرزندان اسرائيل تحقّق يافت و آنچه را فرعون و قومش ساخته و افراشته بودند، ويران كرديم» . پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله فرمود : "اين ، نويدى است و انتقامى" . پس خداى عز و جل جنگ با مشركان را به او اجازه داد و اين آيه را فرو فرستاد : «مشركان را بكشيد، هر كجا كه يافتيدشان ، و آنان را دستگير كنيد و به محاصره‏شان درآوريد و در هر كمينگاهى به كمين آنان بنشينيد» و «هر كجا بر ايشان دست يافتيد، آنان را بكشيد» . پس خداوند، آنها را به دست پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله و دوستانش كشت و [اين را ]پاداش شكيبايى او [در همين دنيا] قرار داد ، علاوه بر پاداشى كه براى آخرتش اندوخت . بنا بر اين ، هر كه شكيبايى كند و به حساب خدا گذارد ، از دنيا نمى‏رود تا آن كه خداوند، او را در باره دشمنانش شاد مى‏كند ، علاوه بر پاداشى كه براى آخرت او مى‏اندوزد».


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول
322

« فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لاَ تُطِعْ مِنْهُمْ ءَاثِمًا أَوْ كَفُورًا » .۱

« وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَوةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْهَا » .۲

راجع : يونس : ۱۰۹ ، هود ۴۹ و ۱۱۵ ، الحجر : ۹۷ و ۹۸ ، النحل : ۱۲۷ ، الطور : ۴۸ ، القلم : ۴۸ .

الحديث

۳۴۱.الكافي عن حفص بن غياث : قالَ أبو عَبدِ اللّهِ عليه السلام : يا حَفصُ ، إنَّ مَن صَبَرَ صَبَرَ قَليلاً ، وإنَّ مَن جَزِعَ جَزِعَ قَليلاً . ثُمَّ قالَ : عَلَيكَ بِالصَّبرِ في جَميعِ اُمورِكَ ، فَإِنَّ اللّهَ عزّ و جلّ بَعَثَ مُحَمَّدا صلى اللّه عليه و آله فَأَمَرَهُ بِالصَّبرِ وَالرِّفقِ ، فَقالَ : « وَ اصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلاً * وَ ذَرْنِى وَ الْمُكَذِّبِينَ أُوْلِى النَّعْمَةِ »۳، وقالَ تَبارَكَ وتَعالى : « وَ لاَ تَسْتَوِى الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِى بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَدَ وَةٌ كَأَنَّهُ وَلِىٌّ حَمِيمٌ * وَ مَا يُلَقَّاهَا إِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ وَ مَا يُلَقَّاهَا إِلاَّ ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ »۴، فَصَبَرَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله حَتّى نالوهُ بِالعَظائِمِ ورَمَوهُ بِها ، فَضاقَ صَدرُهُ ، فَأَنزَلَ اللّهُ عزّ و جلّ : « وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ * فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ كُن مِّنَ السَّـجِدِينَ » .
ثُمَّ كَذَّبوهُ ورَمَوهُ ، فَحَزِنَ لِذلِكَ ، فَأَنزَلَ اللّهُ عزّ و جلّ : « قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِى يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لاَ يُكَذِّبُونَكَ وَلَـكِنَّ الظَّــلِمِينَ بِـٔايَـتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ * وَلَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِكَ فَصَبَرُواْ عَلَى مَا كُذِّبُواْ وَأُوذُواْ حَتَّى أَتَاهُمْ نَصْرُنَا »۵، فَأَلزَمَ النَّبِيُّ صلى اللّه عليه و آله نَفسَهُ الصَّبرَ .
فَتَعَدَّوا ، فَذَكَرَ اللّهَ تَبارَكَ وتَعالى ، وكَذَّبوهُ ، فَقالَ[ صلى اللّه عليه و آله ] : قَد صَبَرتُ في نَفسي وأَهلي وعِرضي ، ولا صَبرَ لي عَلى ذِكرِ إلهي . فَأَنزَلَ اللّهُ عزّ و جلّ : « وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّمَـوَ تِ وَالْأَرْضَ وَ مَا بَيْنَهُمَا فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ وَ مَا مَسَّنَا مِن لُّغُوبٍ * فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ »۶، فَصَبَرَ النَّبِيُّ صلى اللّه عليه و آله في جَميعِ أحوالِهِ .
ثُمَّ بُشِّرَ في عِترَتِهِ بِالأَئِمَّةِ ووُصِفوا بِالصَّبرِ ، فَقالَ جَلَّ ثَناؤُهُ : « وَ جَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُواْ وَ كَانُواْ بِـٔايَـتِنَا يُوقِنُونَ »۷، فَعِندَ ذلِكَ قالَ صلى اللّه عليه و آله : الصَّبرُ مِنَ الإيمانِ كَالرَّأسِ مِنَ الجَسَدِ . فَشَكَرَ اللّهُ عزّ و جلّ ذلِكَ لَهُ ، فَأَنزَلَ اللّهُ عزّ و جلّ : « وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِى إِسْرَ ءِيلَ بِمَا صَبَرُواْ وَ دَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهُ وَمَا كَانُواْ يَعْرِشُونَ »۸، فَقالَ صلى اللّه عليه و آله : إنَّهُ بُشرى وَانتِقامٌ .
فَأَباحَ اللّهُ عزّ و جلّ لَهُ قِتالَ المُشرِكينَ ، فَأَنزَلَ اللّهُ : « فَاقْتُلُواْ الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُواْ لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ »۹« وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ »۱۰، فَقَتَلَهُمُ اللّهُ عَلى يَدَي رَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله وأَحِبّائِهِ ، وجَعَلَ لَهُ ثَوابَ صَبرِهِ مَعَ مَا ادَّخَرَ لَهُ فِي الآخِرَةِ .
فَمَن صَبَرَ وَاحتَسَبَ لَم يَخرُج مِنَ الدُّنيا حَتّى يُقِرَّ اللّهُ لَهُ عَينَهُ في أعدائِهِ مَعَ ما يَدَّخِرُ لَهُ فِي الآخِرَةِ .۱۱

1.الإنسان : ۲۴ .

2.طه : ۱۳۲ .

3.المزمل : ۱۰ و ۱۱ .

4.فصّلت : ۳۴ و ۳۵ .

5.الأنعام : ۳۳ و ۳۴ .

6.ق : ۳۸ و ۳۹ .

7.السجدة : ۲۴ .

8.الأعراف : ۱۳۷ .

9.التوبة : ۵ .

10.البقرة : ۱۹۱ ، النساء : ۹۱ .

11.الكافي : ج ۲ ص ۸۸ ح ۳ ، تفسير القمّي : ج ۱ ص ۱۹۶ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۹ ص ۲۰۲ ح ۶۶ .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13972
صفحه از 523
پرینت  ارسال به