۲۵۰.مجمع البيان : عايشه گفت : اخلاق پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله همان مضمون ده آيه ابتداى سوره مؤمنون است و هر كس كه خداوند سبحان، او را به خُلق و خوى بزرگ بستايد ، ستايش ديگرى در پس آن وجود ندارد .

۲۵۱.مسند ابن حنبل ـ به نقل از سعد بن هشام بن عامر ـ : نزد عايشه رفتم و گفتم : اى مادر مؤمنان ! مرا از خوى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله آگاه كن .
گفت : خوى پيامبر، [همان فرمان و سفارش‏هاى] قرآن است . آيا قرآن نمى‏خوانى ؛ سخن خداى عز و جل را كه مى‏فرمايد : «و به درستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى»؟!

۲۵۲.أسباب النزول ـ به نقل از عايشه ـ : هيچ كس نيكوخوتر از پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله نبود . هيچ يك از ياران و افراد خانواده‏اش او را نخواند ، جز آن كه فرمود : "بله ، بله" . از اين رو، خداوند عز و جل نازل فرمود : «و به درستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى» .

۲۵۳.المناقب ، ابن شهرآشوب ـ به نقل از امير مؤمنان عليه السلام ، ابن عبّاس ، ابو هريره ، جابر بن سمره و هند بن ابى هاله ـ : پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله خوش‏قيافه و خويى بزرگ داشت و نرم‏خو بود .

۲۵۴.امام صادق عليه السلام ـ در سخنرانى ويژه‏اى كه حالات پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله را در آن بيان فرمود ـ : وارسته‏اى بى‏مانند بود و هاشمى‏تبارى بى‏همتا ، و مكّى‏زاده‏اى كه هم‏تراز نداشت . خصلتش حيا بود و سرشتش سخا . بر ارزش‏ها و خوى‏هاى پيامبرى، سرشته ، و اوصاف و خردمندى‏هاى رسالت در وجودش نهاده شده بود .

۲۵۰.مجمع البيان : قالَت عائِشَةُ : كانَ خُلُقُ النَّبِيِّ صلى اللّه عليه و آله ما تَضَمَّنَهُ العَشرُ الأُوَلُ مِن سورَةِ المُؤمِنينَ ، ومَن مَدَحَهُ اللّهُ سُبحانَهُ بِأَنَّهُ عَلى خُلُقٍ عَظيمٍ فَلَيسَ وَراءَ مَدحِهِ مَدحٌ . ^۱

۲۵۱.مسند ابن حنبل عن سعد بن هشام بن عامر : أتَيتُ عائِشَةَ فُقُلتُ : يا اُمَّ المُؤمِنينَ ، أخبِريني بِخُلُقِ رَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله . قالَت : كانَ خُلُقُهُ القُرآنَ ، أما تَقرَأُ القُرآنَ ؛ قَولَ اللّهِ عزّ و جلّ : « وَ إِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ » ؟^۲

۲۵۲.أسباب النزول عن عائشة : ما كانَ أحَدٌ أحسَنَ خُلُقا مِن رَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله ؛ ما دَعاهُ أحَدٌ مِنَ الصَّحابَةِ ولا مِن أهلِ بَيتِهِ إلاّ قالَ : لَبَّيكَ . ولِذلِكَ أنزَلَ اللّهُ عزّ و جلّ : « وَ إِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ » .^۳

۲۵۳.المناقب لابن شهر آشوب عن الإمام عليّ عليه السلام ، وابن عبّاس ، وأبي هريرة ، وجابر بن سمرة ، وهند بن أبي هالة : إنَّهُ كانَ صلى اللّه عليه و آله . . . لَطيفَ الخَلقِ ، عَظيمَ الخُلُقِ ، لَيِّنَ الجانِبِ . ^۴

۲۵۴.الإمام الصادق عليه السلام ـ في خُطبَةٍ لَهُ خاصَّةٍ يَذكُرُ فيها حالَ النَّبِيِّ صلى اللّه عليه و آله ـ : مُهَذَّبٌ لا يُدانى ، هاشِمِيٌّ لا يُوازى ، أبطَحِيٌّ لا يُسامى^۵ ، شِيمَتُهُ^۶الحَياءُ ، وطَبيعَتُهُ السَّخاءُ ، مَجبولٌ عَلى أوقارِ^۷النُّبُوَّةِ وأَخلاقِها ، مَطبوعٌ عَلى أوصافِ الرِّسالَةِ وأَحلامِها .^۸