۲

اصول حاكم بر سبك زندگى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله

براى كشف اصول حاكم بر زندگى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله، نه تنها مطالعه جامع و دقيق سيره نبوى و ره‏نمودهاى ايشان در باره سبك زندگى ضرورى است ، بلكه بايد به سيره اهل بيت ايشان و ره‏نمودهاى آنان در اين زمينه نيز توجّه داشت؛ زيرا بر پايه حديث متواتر ثقلين و ديگر توصيه‏هاى پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله ، زندگى اهل بيت عليهم السلام در واقع، امتداد زندگى پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله است . بنا بر اين ، سيره آنان ، سيره پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله ، و ره‏نمودهاى آنان در باره زندگى ، حاكى از شيوه عملى و سبك زندگى ايشان است .

بر اين اساس و با در نظر گرفتن سيره خاندان رسالت و ره‏نمودهاى آنان ، مى‏توان برجسته‏ترين اصول حاكم بر سيره نبوى و سبك زندگى خاندان رسالت را در دوازده اصل خلاصه كرد :

۱ . هماهنگى با عقل و فطرت

نخستين اصل و مهم‏ترين اصلِ حاكم بر سيره نبوى، خردورزى و هماهنگىِ اخلاق و رفتار و سبك زندگى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله با موازين فطرى ، عقلى و علمى است .

اين اصل ، در واقع، مبدأ و ريشه ساير اصول سيره پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله است؛ زيرا همه آنها با تأمّل ، به اين اصل اساسى باز مى‏گردند. از پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله نقل شده كه فرمود :
سَيِّدُ الأَعمالِ فِى الدّارَينِ العَقلُ .^۱
سَرور كارها در دو سراى ، خردورزى است .

بنا بر اين ، در تنگناهاى اقتصادى جامعه ، سختگيرى بر خود ، وظيفه اختصاصى پيشوايان عدل است . نيز در روزگارى كه جامعه رو به اتراف و اسراف مى‏رود و رهبران سياسى و اجتماعى پا در ركاب رفاه و تشريفات و ثروت‏اندوزى مى‏گذارند ، بايد كسى همچون على عليه السلام بدان گونه لباس بپوشد و آن سان ميان مردم بچرخد كه فرهنگ نادرست و از نو متولّد شده جاهلى را بى‏اعتبار سازد ؛ ولى در غير اين موقعيت‏ها ، هنگامى كه خداوند متعال، نعمتى را به كسى مى‏بخشد ، سزاوار است كه آثار آن ، در زندگى او آشكار گردد؛ زيرا اگر با وجود تمكّن مالى ، لباس كهنه به تن كند ، تظاهر و رياكارى كرده است و نه تواضع و همدردى .^۱

گفتنى است كه سبك لباس پوشيدن ، تنها يك نمونه از مواردى است كه زمان ، در چگونگى آنها نقش دارد و براى الگوگيرى بايد اصول و معيارهاى حاكم بر آنها را كشف كرد . بر اين اساس، مهم‏ترين مسئله در ارائه سيره نبوى و سبك زندگى ايشان، تبيين اصول حاكم بر آن است تا در همه زمينه‏ها ، قابل بهره‏بردارى باشد .