25
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول

مى‏توان گفت كه در اين گونه موارد، امامان عليهم السلام با تطبيق روح سيره نبوى بر مصاديق آن ، الگوى قابل پيروى روزگار خود را ارائه كرده‏اند . براى نمونه، آنان بر پوشيدن لباسى تأكيد داشته‏اند كه علاوه بر رعايت ارزش‏ها و حدود اسلامى ، متناسب با عرف زمانه و هنجارهاى مقبول جامعه باشد و هر آنچه را موجب انگشت‏نما شدن گردد ، لباس شهرت خوانده و از آن نهى نموده‏اند.۱ در حديثى از امام صادق عليه السلام آمده است :
خَيرُ لِباسِ كُلِّ زَمانٍ لِباسُ أهلِهِ .۲
بهترين جامه براى هر روزگار ، جامه[ى متعارف] مردم همان زمان است .

بر اين پايه ، در روزگارى كه عموم مردم مى‏توانند از لباس‏هاى خوب و زيبا استفاده كنند ، مؤمنان به بهره‏گيرى از آنها و ديگر مواهب دنيا سزاوارترند ، هر چند هنگامى كه جامعه اسلامى در تنگناى اقتصادى است و توده مردم از امكانات رفاهى لازم برخوردار نيستند ، امام مسلمين بايد زندگى خود را در زمينه‏هاى مختلف و از جمله لباس‏هايى كه مورد استفاده قرار مى‏دهد، همسان با بينواترين افراد جامعه ، تنظيم نمايد، همان طور كه پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله و امام على عليه السلام چنين بودند. البتّه بايد توجّه داشت كه اين، وظيفه اختصاصى پيشوايان عدل است، چنان كه امام على عليه السلام با اين كه در دوران حكومت خويش، از لباس كهنه و وصله‏دار استفاده مى‏نمود، امّا اجازه نمى‏داد ديگران از سبك لباس پوشيدن او ، الگو بگيرند .۳

1.لباس شهرت، لباسى است كه موجب انگشت‏نما شدن انسان مى‏شود و پوشيدن اين نوع لباس اگر موجب هتك حرمت و خوارى نزد مردم گردد ، حرام است ؛ امّا اگر به اين حد نرسد ، در باره حرمت و يا كراهت آن، ميان فقها اختلاف نظر وجود دارد (ر . ك : فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام : ج ۴ ص ۷۶۲) .

2.الكافى : ج ۱ ص ۴۱۱ ح ۴ وج ۶ ص ۴۴۴ ح ۱۵ ، بحار الأنوار : ج ۴۰ ص ۳۳۶ ح ۱۸ .

3.براى نمونه ، ر.ك: گفتگوى امام على عليه السلام با عبيد اللّه‏ بن شدّاد كه در كتاب‏هاى توسعه اقتصادى (ج ۱ ص ۳۴۲ ح ۶۱۵) و الاختصاص (ص ۱۵۲) و بحار الأنوار (ج ۴۰ ص ۱۰۷ ح ۱۱۷) آمده است .


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول
24

وصله بر تن مى‏كرد ، به گونه‏اى كه گاه مورد اعتراض قرار گرفته است ؛۱ ولى ديگر امامان اهل بيت عليهم السلام ، از لباس‏هاى متعارف عصر خود استفاده مى‏كردند و گاه لباس‏هاى فاخر و گران‏قيمت مى‏پوشيدند .

اين اختلاف رفتار ، به روشنى نشان مى‏دهد كه عنصر زمان در انتخاب جنس لباس و كيفيت پوشيدن آن نقش دارد . بنا بر اين نمى‏توان گفت كه سبك لباس پوشيدن پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله يا امام على عليه السلام يا ساير امامان ، الگوى انتخاب لباس براى همه جوامع و در همه دوران‏هاست ؛ بلكه بايد روح حاكم بر سيره نبوى و اهل بيت عليهم السلام را در سبك لباس پوشيدن يافت تا بتوان در همه زمان‏ها و مكان‏ها از آن الگو گرفت .

خوش‏بختانه اين نكته در سخن امام صادق عليه السلام بيان شده است ، آن جا كه سفيان ثورى۲ جامه فاخر را بر تن امام عليه السلام تاب نياورد و آن را متفاوت از پوشش پدران و نياكان ايشان پنداشت . امام عليه السلام در پاسخ فرمود :
يا ثَورىُّ ! كانَ ذلِكَ زَمانَ افتِقارٍ وَ إقتارٍ ، وَ كانوا يَعمَلونَ عَلى قَدرِ إقتارِهِ وَ افتِقارِهِ ، وَ هذا زَمانٌ قَد أسبَلَ كُلُّ شَى‏ءٍ عَزالِيَهُ .۳
اى ثورى ! آن روزگار ، زمانه فقر و تنگ‏دستى بود و آنان به فراخور آن تنگنا و فقر، عمل مى‏كردند ؛ ولى امروز ، روزگارى است كه همه چيز به وفور يافت مى‏شود .

در احاديثى ديگر نيز با بيان‏هاى گوناگون، بر اين معنا تأكيد گرديده است .۴

1.نهج البلاغة : خطبه ۱۶۰ ، إرشاد القلوب : ص ۱۹ ، غرر الحكم : ج ۵ ص ۳۳ ح ۷۳۴۵ .

2.سفيان بن سعيد بن مسروق ثورى ، در سال ۹۷ ق ، در زمان خلافت سليمان بن عبد الملك به دنيا آمد و در سال ۱۶۱ ق ، در زمان خلافت مهدى در بصره در گذشت . ابن عيينه گفته : اصحاب حديث ، سه نفرند : ابن عبّاس در زمان خودش ، شعبى در زمان خودش ، و ثورى در زمان خودش (ر . ك : سير أعلام النبلاء : ج ۷ ص ۲۲۹ ش ۸۲ ، الطبقات الكبرى : ج ۶ ص ۳۷۱ ، تهذيب التهذيب : ج ۲ ص ۳۵۶ ش ۲۸۶۶) .

3.مطالب السؤول : ص ۸۲ ؛ بحار الأنوار : ج ۴۷ ص ۲۲۱ ح ۷ .

4.دعائم الإسلام : ج ۲ ص ۱۵۵ ح ۵۵۰ ، دنيا و آخرت از نگاه قرآن و حديث : ج ۱ ص ۱۴۶ ح ۲۱۲ ، توسعه اقتصادى بر پايه قرآن و حديث : ج ۱ ص ۳۵۴ ح ۶۳۸ .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9457
صفحه از 523
پرینت  ارسال به