ديگرى ندارد .

گستره بهره‏گيرى از سيره نبوى

رفتارهاى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله در زندگى ، به سه دسته تقسيم مى‏شوند :

دسته اوّل : رفتارهايى كه زمان و مكان در چگونگى آنها نقشى ندارند ، مانند : رعايت ادب ، حُسن خُلق و مدارا، كه بخش عمده سيره نبوى در زمينه‏هاى مختلف ، از اين قبيل است .

دسته دوم : رفتارهايى كه زمان و مكان در چگونگى آنها نقش دارند ، مانند : سبك لباس ، خانه ، مركب ، مديريت جامعه ، جنگ و ... كه اين گونه موارد نيز در سيره نبوى شايان توجّه اند.

دسته سوم : رفتارهاى اختصاصى پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله‏كه بر پايه ويژگى‏هاى شخصيتى اند و نيز وظايف اختصاصى ايشان، كه قابليت الگوبردارى و سرمشق‏گيرى براى ديگران ندارند و فراوان هم نيستند .

در ميان اين سه دسته، رفتارهاى دسته اوّل ، در همه مقاطع تاريخى و براى همه انسان‏ها، بهترين الگوى زندگى اند. رفتارهاى دسته دوم نيز هر چند به تناسب مقتضيات زمان و مكان ، تغييرپذيرند ، ولى روح سيره نبوى و اصول حاكم بر آن ، در آنها سارى و جارى است . براى نمونه مى‏توان به سبك لباس پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله اشاره كرد كه با سبك لباس امام على عليه السلام و ديگر امامان ، متفاوت بوده است . پيامبر صلى اللّه‏ عليه و آله لباس ساده و معمولى داشته و گاه در مناسبت‏ها مانند اعياد، از لباس‏هاى خاصّى نيز استفاده مى‏نموده؛^۱ ولى لباس امام على عليه السلام در ايّام خلافت ، همانند لباس بينواترين افراد جامعه بوده است.^۲ امام على عليه السلام معمولاً لباسى كهنه و از جنس كرباس و پر از

پيمودن راه آنان ترغيب مى‏نمايد . از اين رو ، معرّفى الگوهاى نيكو و مطالعه سيره و روش زندگى شخصيت‏هاى برجسته و فرهيخته ، يكى از سياست‏هاى بسيار مهمّ تربيتىِ اسلام است كه بايد مورد توجّه جدّى متصدّيان امر تعليم و تربيت در جوامع اسلامى قرار گيرد .^۱

بر اين اساس و با توجّه به اين كه پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله در بالاترين درجات كمالات انسانى قرار دارد ، سيره زندگى آن بزرگوار ، بهترين و سازنده‏ترين الگوى تربيتى است . در حديثى، پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله مى‏فرمايد:
خَيرُ السُّنَنِ سُنَّةُ مُحَمَّدٍ .^۲
بهترينِ سنّت‏ها ، سنّت محمّد است .

و در حديثى از امير مؤمنان عليه السلام آمده است :
اِقتَدوا بِهَدى نَبِيِّكُم فَإنَّهُ أفضَلُ الهَدى ، وَ استَنّوا بِسُنَّتِهِ فَإنَّها أهدَى السُّنَنِ .^۳
به روش پيامبرتان اقتدا كنيد ؛ چرا كه بهترين روش است ، و سنّت (راه و رسم) او را در پيش بگيريد ؛ چرا كه راهبَرترينِ سنّت‏هاست .

و در حديثى ديگر مى‏فرمايد :
وَ لَقَد كانَ فى رَسولِ اللّه‏ِ صلى اللّه‏ عليه و آله كافٍ لَكَ فِى الاُسوَةِ .^۴
[زندگى] پيامبر خدا صلى اللّه‏ عليه و آله ، خود ، براى تو الگويى بسنده است .

اين سخن، بدين معناست كه سيره پيامبر خاتم صلى اللّه‏ عليه و آله مبدأ همه الگوهاى شايسته و سازنده است و جامعه بشر با الگو قرار دادن سيره نبوى ، در زندگى، نياز به الگوى