درآمد۱
واژه «سنّت» از ريشه «سنن» به معناى سيره ، روش ، طريقه و سبْك رفتار است .۲ سنّت به معناى روش ، طريقه و سبك ، معنايى عام دارد كه مىتواند اشاره به روش پسنديده و نيكو داشته باشد ، همچنان كه در مورد روش و طريقه ناشايست و ناصواب نيز كاربرد دارد .۳
در حديث نبوى ذيل ، سنّت به هر دو معنا اشاره دارد :
مَن سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً كانَ لَهُ أجرُها وَ أجرُ مَن عَمِلَ بِها إلى يَومِ القِيامَةِ ، وَ مَن سَنَّ سُنَّةً سَيِّئَةً كانَ عَليهِ وِزرُهُ وَ وِزرُ مَن عَمِلَ بِها إلى يَومِ القِيامَةِ .۴
هر كس روشى شايسته بنيان نهد ، پاداش آن و پاداش هر كس كه تا روز قيامت بِدان عمل كند ، نصيب وى خواهد شد و هر كس روشى ناپسند بنيان نهد ، جزاى آن و عقاب هر كس كه تا روز قيامت بِدان عمل كند ، بر عهده او خواهد بود .
اين واژه در احاديث و پيرو آن در بيان محدّثان ، فقيهان و عالمان ، در معانى خاصّى به كار رفته و تبديل به اصطلاح شده است . معانى اصطلاحى «سنّت» در احاديث ، از اين قرارند :
1.به قلم فاضل ارجمند ، جناب آقاى سيّد محمّدكاظم طباطبايى .
2.ر . ك : معجم مقاييس اللغة : ج ۳ ص ۶۱ ، صحاح اللغة : ج ۵ ص ۲۱۳۸ ، النهاية : ج ۲ ص ۴۰۹ ، مفردات ألفاظ القرآن : ص ۴۲۹ ، لسان العرب : ج ۳ ص ۲۲۵ .
3.ر . ك : المصباح المنير : ج ۲ ص ۲۹۱ .
4.الفصول المختارة ، سيّد مرتضى : ص ۱۳۶ . نيز ، ر . ك : صحيح مسلم : ج ۳ ص ۸۷ ، مسند ابن حنبل : ج ۴ ص ۳۵۸ ـ ۳۶۰ ، سنن ابن ماجة : ج ۱ ص ۷۴ .