اسراف ميليون‏ها لقمه و هزاران كيلوگرم موادّ غذايى جلوگيرى كنيم . روشن است كه هر فرد با خوردن مدوام ته‏مانده غذاى خويش ، از مقدار غذا در وعده‏هاى بعدى خود مى‏كاهد و كم كم به كشيدن غذا به اندازه لازم ، خو مى‏گيرد . اين كار به معناى آزاد شدن حجم عظيمى از موادّ غذايى است كه راه را براى بخشيدن و انفاق و صدقه هموار مى‏كند .

شايان ذكر است كه چگونگى ليسيدن غذا ، تابع هنجارهاى اجتماعى و امورى مانند بهداشت فردى و عمومى است .

مى‏انجامد و يا هنجارهاى مقبول اجتماعى را مى‏شكند ، ناپسند خواند . براى نمونه در روزگار كنونى ، چيدن غذاهاى گران و رنگارنگ و بيش از حدّ نياز بر سر ميز و سپس دور ريختن بخش زيادى از آنها ، ويژه متموّلان متكبّر و اسرافكار است و نمى‏توان آن را مجاز و مورد پسند دين دانست .

توجّه به اصل‏هاى حاكم بر سيره نبوى مانند : هنجارگرايى، فروتنى و نيز توجّه به اصل استوار دورى از اسراف ـ كه در مدخل كتاب گذشت ـ ، مى‏تواند همزمان ، معنا و مقصود احاديث نبوى در باره ليسيدن ظرف غذا و نيز انگشتان را پس از خوردن غذا و نيز موضع امروزين ما را در برابر آنها روشن كند ؛ احاديثى كه در منابع معتبرى نقل شده و وجه روشنى دارند .^۱ شيوه متعارف آن روزگار ، خوردن با انگشتان بوده و مقدارى هرچند اندك از غذا به آن مى‏چسبيده است . پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله بدون هيچ تكبّر و نازى ، از هدررفت اين مقدار كمِ غذا نيز جلوگيرى و از آن استفاده مى‏نموده‏اند ؛ امّا اكنون كه بسيارى از غذاها با قاشق خورده مى‏شوند و تنها اندكى از چربى و يا چيزهايى ديگر ممكن است با دست تماس يابد ، موضوع ليسيدن انگشتان ، خود به خود ، منتفى مى‏شود ، مگر آن كه فوايد طبّى و يا آثار ديگرى براى آن كشف و ثابت شود .

گفتنى است كه به خوردن ته‏مانده غذا نيز سفارش شده و نقل گرديده كه پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله ظرف غذاى خود را نيز مى‏ليسيده است . نكته جالب توجّه ، سخن دليل‏گونه پيامبر صلى اللّه عليه و آله پس از اين كار است . ايشان مى‏فرمايد : هر كس چنين كند ، گويى به اندازه آنچه ليسيده ، صدقه داده است .^۲ اگر نگاه آمارى و كلان داشته باشيم ، حكمت ژرف نهفته در اين سخن به روشنى هويدا مى‏شود . اگر هر كس تنها يك لقمه از باقى‏مانده غذاى خويش را دور نريزد و آن را بخورد ، هر روز مى‏توانيم از