پيامبر صلى اللّه عليه و آله همچنين از خوردن غذاهايى كه به طور معمول بر سر سفره عموم مردم نبودند ، اجتناب مى‏ورزيدند ، هرچند كه براى آسانگيرى بر امّت خويش ، آن را حرام نمى‏كردند .^۱ همچنين به عادت مردمان آن روزگار ، ايشان با سه انگشت غذا مى‏خوردند و چونان متكبّران فخر فروش ، با دو انگشت غذا ميل نمى‏نمودند. احاديث متعدّدى خوردن با سه انگشت را شيوه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله و امام صادق عليه السلام دانسته و به آن سفارش كرده‏اند .^۲

گفتنى است كه برخى گزارش‏ها ، غذا خوردن با چهار انگشت را نيز به پيامبر اكرم نسبت داده‏اند .^۳ اين ، بِدان معناست كه پيامبر صلى اللّه عليه و آله به صورت معمول و متعارفِ روزگار خود و مانند مردمان عادى غذا مى‏خورده‏اند و به تناسب نياز و بدون كمترين فخر و ناز ، از هر تعداد انگشتان كه لازم بوده ، استفاده مى‏كرده‏اند . مى‏توان چنين تصوّر كرد كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله نان را با چهار يا پنج انگشت دست ، تكّه و لقمه مى‏كرده و سبزى را با تعداد انگشتان كمترى بر مى‏داشته‏اند و تنها استثنا ، همان شيوه دو انگشتى مختص به جبّاران و متكبّران بوده است . بر اين پايه ، حديثى كه خوردن با سه انگشت را توصيه كرده و آن را سيره پيامبر صلى اللّه عليه و آله خوانده ، در مقام بيان كمترين تعداد انگشتان مورد استفاده در غذا خوردن است ،^۴ همان گونه كه از دنباله حديث

تبيينِ چگونگىِ غذاخوردن پيامبر صلّی الله علیه و آله^۱

فروتنى و خاكسارى در پيشگاه الهى ، از نمايان‏ترين رفتارهاى پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله بوده است . نمونه‏هاى رفتار متواضعانه و مؤدّبانه پيامبر صلى اللّه عليه و آله فراوان اند ، مانند : نشستن حلقه‏وار با ياران خويش ، نشستن بر زمين همانند بردگان ، استفاده از مركب ارزان‏قيمت ، سلام كردن به كودكان و افراد كوچك‏تر از خود و بسيارى از رفتارهاى ديگر .

غذا خوردن پيامبر صلى اللّه عليه و آله نيز نمونه بارز فروتنى و رعايت ادب و هنجارهاى اجتماعى بوده است . پيامبر اكرم ، دعوت به غذا خوردن ، حتّى به خوراكى ساده و اندك را به آسانى مى‏پذيرفتند^۲ و روى زمين ، مانند بردگان مى‏نشستند و همانند آنان غذا مى‏خوردند^۳ و هيچ گاه به هنگام غذا خوردن ، مانند مستكبران و فرمان‏روايان به تخت و پشتى تكيه نمى‏زدند .^۴ ايشان اين شيوه نشستن و تكيه نزدن را با همه خستگى‏هاى جسمى و روحى حاصل از كار سنگين رسالت و امارت ، در همه حال از جشن و مهمانى گرفته تا ميدان رزم و خانه ادامه دادند و بر اين كار ، چنان مداومت ورزيدند كه امام صادق عليه السلام ناتوانى خود را از انجام چنين كارى اعلام مى‏نمايد .^۵