سخنى در باره نام بردن با كُنيه^۱

پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله اُسوه برجسته ادب در زندگى فردى و اجتماعى بوده‏اند. يكى از جلوه‏هاى زيباى ادب، چگونگى فرا خواندن و خطاب قرار دادن ياران خويش و ديگر افراد اجتماع است. پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله هنجارهاى روزگار و جامعه خويش را در نظر داشتند و هر يك از آن هنجارها را كه مخالفتى با دستورهاى الهى نداشت، به تمام و كمال ، رعايت مى‏نمودند. از جمله آداب آن روزگار عرب كه هم‏اكنون نيز جارى است، فرا خواندن فرد با كُنيه به جاى اسم او بود. نزد عرب‏ها، فرا خواندن با كُنيه، نوعى احترام نهادن و گرامى داشتن مخاطب است و آن را از صدا زدن با نام و يا لقب دوست‏تر مى‏دارند . پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله با وجود فاصله بسيار زياد معنوى و اجتماعى با يارانش، آنها را در همه جا و به هر شكلى گرامى مى‏داشتند و آنان را با احترام و به كُنيه‏هايشان صدا مى‏زدند .

گفتنى است كه رعايت اين ادب، در جايى كه نام و كُنيه فرد، معلوم نيست و يا از ياد رفته است، به گونه ديگرى نمود مى‏يابد. پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله در موقعيت ياد شده ، راست‏ترين نام هر كس را براى خطاب قرار دادن او به كار مى‏گرفتند و مى‏فرمودند : «اى بنده خدا!» . البتّه ممكن است اين مسئله در يك فضاى خانوادگى و خصوصى و يا بسيار صميمى، دگرگون شود، همان گونه كه در متن حديث نيز اين امر در باره اصحاب، گفته شده است.