43
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد پنجم

۲ / ۴

وقت نمازها و نافله‏هاى پيامبر صلى اللّه عليه و آله

قرآن

«نماز را از زوال خورشيد (هنگام ظهر) تا نهايت تاريكى شب (نيمه شب) بر پا دار و همچنين قرآن فجر (نماز صبح) را كه قرآن فجر ، مشهود [فرشتگان شب و روز] است» .

«در برابر آنچه آنها مى‏گويند ، شكيبا باش و پيش از طلوع آفتاب و پيش از غروب ، تسبيح و حمد پروردگارت را به جا آور و در بخشى از شب ، او را تسبيح كن و پس از سجده‏ها» .۱

حديث

۲۹۵۱.امام باقر عليه السلام : پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله از آغاز روز تا زوال خورشيد (ظهر)، هيچ نمازى نمى‏خواند و چون خورشيد به اندازه نيم انگشت زوال مى‏يافت [و به سمت مغرب كج مى‏شد]، هشت ركعت نماز [نافله] مى‏خواند و چون سايه به اندازه يك ذراع [ديگر] باز مى‏گشت، نماز ظهر را مى‏خواند و پس از ظهر، دو ركعت و پيش از در رسيدن عصر دو ركعت [ديگر ]مى‏خواند و چون سايه به اندازه دو ذراع باز مى‏گشت، عصر را مى‏خواند، و نماز مغرب را هنگام پنهان شدن خورشيد خواند و چون شفق ناپديد مى‏شود، وقت عشا در مى‏رسد و پايان وقت مغرب، ناپيدا شدن شفق است و چون شفق ناپيدا شود، وقت عشا در رسيده است و پايان وقت عشا، يك سوم [گذشته از ]شب است.
و پيامبر صلى اللّه عليه و آله پس از عشا نمازى نمى‏خواند تا شب به نيمه مى‏رسيد. آن گاه سيزده ركعت نماز مى‏خواند كه وتر و دو ركعت نافله فجر پيش از صبح، از آن جمله اند و چون سپيده مى‏دميد و روشن مى‏شد، نماز صبح را مى‏خواند.

1.علامه طباطبايى قدس سره فرمود : «« وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ ...» ـ اين جمله به رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمان مى‏دهد كه خداى متعال را از آنچه در باره‏اش مى‏گويند منزّه بدارد ؛ تنزيهى كه با حمد او همراه باشد و كارهاى نيكو و زيبا را براى او اثبات نموده ، هر نقص و ننگى را از او دور بدارد . تسبيح قبل از طلوع آفتاب را مى‏توان بر نماز صبح منطبق كرد ؛ يعنى مى‏توان گفت مراد از آن ، نماز صبح ، و مراد از تسبيح قبل از غروب ، نماز عصر و يا ظهر و عصر است .
«وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبَـرَ السُّجُودِ» يعنى در پاره‏اى از شب ، تسبيح گو ، كه اين نيز مى‏تواند با نمازهاى مغرب و عشا منطبق باشد . «وَ أَدْبَـرَ السُّجُودِ» كلمه "ادبار" جمع "دبر" است ، يعنى انتهاى هر چيز و بعد از آن . گويى مراد از آن ، تسبيح بعد از همه نمازها باشد ؛ چون سجده ، در انتهاى هر ركعت از نماز است ، و از اين رو تسبيح پس از سجود ، مى‏تواند با تعقيبات نمازهاى پنجگانه منطبق شود» .


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد پنجم
42

۲ / ۴

أوقاتُ صَلَواتِهِ ونَوافِلِهِ

الكتاب

« أَقِمِ الصَّلَوةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ الَّيْلِ وَ قُرْءَانَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْءَانَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا » .۱

« فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُـلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ * وَ مِنَ الَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبَـرَ السُّجُودِ »۲ .۳

الحديث

۲۹۵۱.الإمام الباقر عليه السلام : كانَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله لا يُصَلّي مِنَ النَّهارِ شَيئا حَتّى تَزولَ الشَّمسُ ، فَإِذا زالَ النَّهارُ قَدرَ نِصفِ إصبَعٍ صَلّى ثَمانِيَ رَكَعاتٍ ، فَإِذا فاءَ الفَيءُ ذِراعا صَلَّى الظُّهرَ ، ثُمَّ صَلّى بَعدَ الظُّهرِ رَكعَتَينِ . ويُصَلّي قَبلَ وَقتِ العَصرِ رَكعَتَينِ ، فَإِذا فاءَ الفَيءُ ذِراعَينِ صَلَّى العَصرَ .
وصَلَّى المَغرِبَ حينَ تَغيبُ الشَّمسُ ، فَإِذا غابَ الشَّفَقُ دَخَلَ وَقتُ العِشاءِ ، وآخِرُ وَقتِ المَغرِبِ إيابُ الشَّفَقِ ، فَإِذا آبَ الشَّفَقُ دَخَلَ وَقتُ العِشاءِ ، وآخِرُ وَقتِ العِشاءِ ثُلُثُ اللَّيلِ .
وكانَ لا يُصَلّي بَعدَ العِشاءِ حَتّى يَنتَصِفَ اللَّيلُ ، ثُمَّ يُصَلّي ثَلاثَ عَشرَةَ رَكعَةً ، مِنها الوَترُ ، ومِنها رَكعَتا الفَجرِ قَبلَ الغَداةِ . فَإِذا طَلَعَ الفَجرُ وأَضاءَ صَلَّى الغَداةِ .۴

1.الإسراء : ۷۸ .

2.قال العلاّمة الطباطبائي قدس سره : قوله : «وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ . . .» أمر بتنزيهه تعالى عمّا يقولون مصاحبا للحمد ، ومحصّله إثبات جميل الفعل له ونفي كلّ نقص وشين عنه تعالى ، والتسبيح قبل طلوع الشمس يقبل الانطباق على صلاة الصبح ، والتسبيح قبل الغروب يقبل الانطباق على صلاة العصر أو عليها وعلى صلاة الظهر . . . قوله تعالى : «وَمِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَرَ السُّجُودِ» أي : ومن الليل فسبّحه فيه ، ويقبل الانطباق على صلاتي المغرب والعشاء ، قوله تعالى : «وَأَدْبَرَ السُّجُودِ» الأدبار : جمع دبر ؛ وهو ما ينتهي إليه الشيء وبعده ، وكأنّ المراد بأدبار السجود : بعد الصلوات ، فإنّ السجود آخر الركعة من الصلاة ، فينطبق على التعقيب بعد الصلوات (الميزان في تفسير القرآن : ج ۱۸ ص ۳۶۰) .

3.ق : ۳۹ و ۴۰ و راجع : طه : ۱۳۰ .

4.تهذيب الأحكام : ج ۲ ص ۲۶۲ ح ۱۰۴۵ ، الاستبصار : ج ۱ ص ۲۶۹ ح ۳۴ ، منتقى الجمان : ج ۱ ص ۳۹۷ وليس فيه ذيله من «وصلّى المغرب» و كلّها عن زرارة ، بحار الأنوار : ج ۸۳ ص ۱۳۶ .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد پنجم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10003
صفحه از 562
پرینت  ارسال به