إنَّما قالَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى اللّه عليه و آله : لا وِصالَ فى صيامٍ يَعنى لا يَصومُ الرَّجُلُ يَومَينِ مُتَوالِيَينِ مِن غَيرِ إفطارٍ ، وَ قَد يُستَحَبُّ لِلعَبدِ أن لا يَدَعَ السَّحورَ . ^۱پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود : «روزه وصال نداريم» ؛ يعنى اين كه انسان دو روز پياپى ، بى آن كه افطار كند ، روزه نگيرد . بى گمان ، مستحب است كه بنده سحرى خوردن را وا ننهد .

پاسخ ديگر، آن است كه حتّى اگر نهى پيامبر صلى اللّه عليه و آله را ناظر به وصل كردن روزه ماه شعبان به رمضان بدانيم، ميان وظيفه پيامبر صلى اللّه عليه و آله و مردم معمولى، فرق قائل شويم ؛ يعنى مخاطب نهى از روزه وصال را عموم مردم بدانيم و نه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله ؛ چرا كه پيامبر صلى اللّه عليه و آله به دليل كمالات روحى و سيراب شدن از جام وصل الهى، توان اين كار را داشت . روايت صدوق مى‏تواند بازگو كننده اين معنا باشد :
نهى رسول اللّه‏ صلى اللّه عليه و آله عن الوِصال فى الصيام ، و كان يواصِل فقيل له فى ذلك ، فقال صلى اللّه عليه و آله : إنّى لَستُ كَأَحَدِكُم ، إنّى أظَلُّ عِندَ رَبّى فَيُطعِمُنى وَ يَسقينى .^۲پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله از روزه وصال ، نهى كرد ؛ ولى خود ، روزه وصال مى‏گرفت . در اين باره به ايشان گفته شد . فرمود : «من مانند هيچ يك از شما نيستم . من در سايه عنايت پروردگارم هستم و او به من مى‏خوراند و مى‏نوشاند» .

گفتنى است راه حل‏هاى فنّى و دقيق ديگرى نيز به دست داده شده كه جاى طرح و بررسى آنها در دانش فقه است.^۳

براى ذيل حديث ^۱ نيز ارائه داد و چنين گفت كه پيامبر صلى اللّه عليه و آله در اواخر عمر، چندان بر روزه ماه شعبان افزوده كه گويى آن را به ماه رمضان متّصل كرده است. احاديث فراوانى، وصل كردن روزه اين دو ماه را از سوى پيامبر صلى اللّه عليه و آله تأييد مى‏كنند .^۲روايت دعائم الإسلام ،^۳ مؤيّد ديگرى براى پذيرش وصل كردن روزه دو ماه شعبان و رمضان است. اين روايت مى‏گويد : گاه پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله به روزه شعبان و رمضان بسنده نمى‏كرد و رجب را نيز مى‏افزود و سه ماه پياپى را روزه مى‏گرفت.

يك اشكال و پاسخ آن

برخى احاديث، نهى مشهور پيامبر صلى اللّه عليه و آله از روزه وصال را گزارش كرده‏اند. ناسازگارىِ اين احاديث، با آنچه در باره وصل كردن روزه شعبان و رمضان از سوى پيامبر صلى اللّه عليه و آله روايت شده ، با اين سؤال مطرح مى‏گردد كه : چگونه پيامبر صلى اللّه عليه و آله خود ، روزه دو ماه شعبان و رمضان را به هم وصل مى‏كند و سپس مردم را از روزه وصال ، نهى مى‏نمايد ؟

دست كم ، دو پاسخ مى‏توان به اين اشكال داد: نخست ، اين كه روزه وصال را به معناى روزه داشتن دو روز پياپى بدون افطار كردن در پايان روز اوّل بدانيم. در اين صورت ، نهى پيامبر صلى اللّه عليه و آله از روزه وصال، نهى از روزه‏اى است كه اين چنين طولانى مى‏شود و ارتباطى با وصل كردن روزه ماه شعبان به رمضان ندارد. چند حديث ، اين معنا را تبيين كرده‏اند ،^۴ از جمله حديث امام صادق عليه السلام كه در تبيين اين معنا مى‏فرمايد :