در اين سال (سال ۲۹) عثمان با مردم حج گزارد . او در مِنا چادر زد و آن ، نخستين چادرى بود كه عثمان در مِنا بر پا مى‏كرد . او نماز را در آن جا و در عرفه كامل خواند . واقدى به نقل از عمر بن صالح بن نافع ، از صالح وابسته توأمه مى‏گويد : از ابن عبّاس شنيدم كه مى‏گفت : نخستين بار كه مردم ، آشكارا عليه عثمان سخن گفتند ، زمانى بود كه وى پس از خواندن نماز دوركعتى در مِنا در دوران حكومتش ، در سال ششم ، نماز را به صورت چهارركعتى به جا آورد . در نتيجه بسيارى از صحابه بر او خُرده گرفتند و نيز كسانى او را بسيار ملامت كردند ، تا آن كه على عليه السلام نيز نزد وى آمد و گفت : «نه اتّفاقى رخ داده و نه دين جديدى آمده است . هر آينه پيامبرت را ديدم كه [در مِنا] نماز را دوركعتى مى‏خواند و سپس ابو بكر و عمر و خود تو در آغاز حكومتت . پس نمى‏دانم مرجع [كار تو] چيست!؟» . گفت : نظرى است كه بِدان رسيده‏ام .^۱

همچنين مسلم در كتاب خود از ابن عمر چنين گزارش كرده است :
پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در مِنا دو ركعت نماز گزارد و پس از ايشان ، ابو بكر و پس از ابو بكر ، عمر و عثمان در آغاز خلافتش ، چنين كردند . پس از آن ، عثمان ، نماز را چهارركعتى خواند . ابن عمر هر گاه با امام [به جماعت ]نماز مى‏گزارد ، چهارركعتى نماز مى‏خواند و هر گاه به تنهايى به نماز مى‏ايستاد ، دوركعتى مى‏خواند .^۲

و نيز در كتاب المحلّى آمده :
از طريق سفيان بن عيينه از امام صادق عليه السلام از پدرش نقل است كه : عثمان در مِنا بيمار شد . على عليه السلام آمد و به ايشان گفته شد : براى مردم، نماز بگزار . فرمود : «اگر مى‏خواهيد ، همچون پيامبر خدا ـ يعنى دوركعتى ـ نماز مى‏گزارم» . گفتند : نه ، فقط نماز امير المؤمنين عثمان! او (على عليه السلام ) نيز سر باز زد . ^۳

اكنون اين فقيهان اهل سنّت اند كه بايد از عهده پاسخ اين پرسش بر آيند كه

إنَّما قالَ اللّه‏ُ عزّ و جلّ : «فَلَيسَ عَلَيكُم جُنَاحٌ» وَ لَم يَقُل : اِفعَلوا ، فَكَيفَ أوجَبَ ذلِكَ كَما أوجَبَ التَّمامَ فِى الحَضَرِ؟ فَقالَ عليه السلام : أو لَيسَ قَد قالَ اللّه‏ُ عزّ و جلّ فِى الصَّفا وَ المَروَةِ : «فَمَن حَجَّ البَيتَ أَوِ اعتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا»؟ ألا تَرونَ أنَّ الطَّوافَ بِهِما واجِبٌ مَفروضٌ لِأَنَّ اللّه‏َ عزّ و جلّ ذَكَرَهُ فِى كِتابِهِ وَ صَنَعَهُ نَبِيُّهُ صلى اللّه عليه و آله وَ كَذلِكَ التَّقصيرُ فِى السَّفَرِ شَىٌ‏ء صَنَعَهُ النَّبِىُّ صلى اللّه عليه و آله وَ ذَكَرَهُ اللّه‏ُ تَعالى ذِكرُهُ فِى كِتابِهِ ؟^۱به امام باقر عليه السلام گفتيم : در باره نماز در سفر ، چه مى‏گوييد؟ چگونه و چند ركعت است؟ فرمود : «خداوند عزّ و جلّ مى‏فرمايد : «و چون در زمين سفر مى‏كنيد ، بر شما گناهى نيست كه نماز را كوتاه كنيد» . پس شكسته خواندن نماز در سفر ، واجب است ، همان گونه كه تمام خواندن آن در وطن ، واجب است» . گفتيم : خداوند مى‏فرمايد : «بر شما گناهى نيست» و نفرمود : چنين كنيد . پس چگونه شكسته خواندن نماز را در سفر همانند تمام خواندن نماز در وطن ، واجب كرده است؟ فرمود : «مگر خداوند عزّ و جلّ در سعى ميان صفا و مروه نفرمود : «پس هر كس حج و عمره خانه خدا به جا آورد ، بر او گناهى نيست كه ميان آن دو ، سعى به جا آورد»؟ آيا نمى‏بينيد كه سعى ميان صفا و مروه واجب است؛ زيرا خداوند عزّ و جلّ در كتاب خود ، آن را ذكر فرموده و پيامبرش آن را انجام داده است؟ اين گونه ، شكسته خواندن نماز در سفر ، كارى است كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله انجام داده و خداوند ، آن را در كتاب خود ، بيان فرموده است» .

پايه‏گذار تمام خواندن نماز در سفر

شواهد تاريخى، گوياى آن است كه خليفه سوم، عثمان، پس از گذشت سال‏هاى آغازين خلافت خود، نخستين كسى بود كه به تمام خواندن نماز در سفر اقدام كرد. شمارى از گزارش‏هاى تاريخىِ اين موضوع چنين است :

در تاريخ الطبرى آمده است :