147
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد پنجم

پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله هستند. بنا بر اين، با توجّه به تأكيد امامان اهل بيت عليهم‏السلام بر «جلسه استراحت» ، مى‏توان نماز پيامبر صلى اللّه عليه و آله را مشتمل بر اين جزء به شمار آورد. طرفه اين كه اهل سنّت، خود روايت كرده‏اند كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در نمازش، جلسه استراحت را رعايت مى‏كرده ؛۱ ولى در عين حال، غالب فقيهانشان بِدان فتوا نداده‏اند و در نتيجه پس از سجده دوم، بدون مكث بر مى‏خيزند.

۸ . قصر نماز در سفر

اهل سنّت و شيعه، احاديثى نقل كرده‏اند كه نشان مى‏دهد پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در سفر ، نمازهاى چهارركعتى را به صورت قصر و دو ركعتى مى‏خوانده‏اند. دو حديث زير، از آن جمله هستند . نخست، از سلمان نقل شده است كه مى‏گويد:
فُرِضَتِ الصَّلاةُ رَكعَتَينِ رَكعَتَينِ ، فَصَلاّها رَسولُ اللّه‏ صلى اللّه عليه و آله بِمَكَّةَ حَتّى قَدِمَ المَدينَةَ وَ صَلاّها بِالمَدينَةِ ما شاءَ اللّه‏َ وَ زيدَ فى صَلاةِ الحَضَرِ رَكعَتَينِ وَ تُرِكَتِ الصَّلاةُ فِى السَّفَرِ عَلى حالِها .۲نماز به صورتِ دو ركعت دو ركعت ، واجب شد . پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در مكّه چنين نماز خواند تا آن كه به مدينه آمد و در مدينه ، آن گونه كه خدا خواست ، نماز گزارد ، به اين شكل كه به نماز در وطن ، دو ركعت افزود و نماز در سفر را به حال خود ، رها كرد .

حديث ديگر از امام باقر عليه السلام است كه فرمود :
قَد سافَرَ رَسولُ اللّه‏ِ صلى اللّه عليه و آله إلى ذى خَشَبٍ وَ هِىَ مَسيرَةُ يَومٍ مِنَ المَدينَةِ يَكونُ إلَيها بَريدانِ أربَعَةٌ وَ عِشرونَ ميلاً فَقَصَّرَ وَ أفطَرَ فَصارَت سُنَّةً . وَ قَد سَمّى رَسولُ اللّه‏ِ صلى اللّه عليه و آله قَوما صاموا حينَ أفطَرَ : العُصاةَ ، قالَ عليه السلام : فَهُمُ العُصاةُ إلى يَومِ القيامَةِ .۳پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله به ذى خشب ـ كه يك روز تا مدينه فاصله داشت ـ سفر كرد . نماز

1.ر . ك : شناخت‏نامه نماز : ج ۱ ص ۳۷۵ ح ۵۹۴ .

2.مجمع الزوائد : ج ۲ ص ۳۶۰ .

3.كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۱ ص ۴۳۵ ح ۱۲۶۵ .


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد پنجم
146

در همه نمازها مشروع است و به نماز خاصّى اختصاص ندارد و جاى آن نيز پس از قرائت ركعت دوم و پيش از ركوع است، مگر در نماز جمعه كه حكم آن، قدرى متفاوت با ديگر نمازهاست.۱ پشتوانه اين رأى، احاديث فراوانى است كه از اهل بيت عليهم‏السلام صادر شده است؛ مانند : آنچه شيخ كلينى در الكافى و شيخ طوسى در دو كتاب تهذيب الأحكام و الاستبصار خود، از امام باقر عليه السلام نقل كرده‏اند :
القُنوتُ فى كُلِّ صَلاةٍ فِى الرَّكعَةِ الثّانِيَّةِ قَبلَ الرُّكوعِ .۲قنوت در نمازها ، پيش از ركوع ركعت دوم است .

اهل سنّت نيز با نقل احاديثى از براء بن عازب، تمام نمازهاى واجب پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله را داراى قنوت گزارش كرده‏اند.۳ با اين حال، در باره به جا آوردن قنوت، آراى متفاوتى در بين فقيهانشان به چشم مى‏خورد : شافعى، قنوت را تنها در نماز صبح، مستحب مى‏داند. ابو حنيفه جز در نماز وَتر، قنوت را مكروه دانسته۴ و ابن حنبل نيز آن را براى امام جماعت در صورتى مُجاز مى‏داند كه گروهى براى جهاد اعزام شده باشند و ضرورت داشته باشد برايشان دعا كرد.۵

۷ . نشستن پس از سجده دوم

فقهاى شيعه در ركعاتى كه فاقد تشهّدند، نشستن پس از سر برداشتن از سجده دوم را ـ كه اصطلاحاً «جلسه استراحت» مى‏نامند ـ ، به استناد احاديثى از امامان اهل بيت عليهم‏السلام، واجب و يا لازم الاحتياط مى‏دانند.۶ چنان كه در مبحث پيشين بيان گرديد، آموزه‏ها و سنّت‏هاى اهل بيت عليهم‏السلام، از مطمئن‏ترين راه‏هاى كشف آموزه‏ها و سيره

1.ر . ك : العروة الوثقى : ج ۲ ص ۶۰۷ .

2.ر . ك : شناخت‏نامه نماز : ج ۱ ص ۳۸۲ ح ۶۱۱ .

3.ر . ك : شناخت‏نامه نماز : ج ۱ ص ۳۷۹ ح ۶۰۴ .

4.ر .ك : بداية المجتهد : ج ۱ ص ۱۰۸ .

5.المجموع : ج۳ ص۵۰۴ .

6.ر . ك : العروة الوثقى : ج ۲ ص ۵۷۶ .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد پنجم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10158
صفحه از 562
پرینت  ارسال به