۳۷۵۵.إعلام الورىـ به نقل از اَنَس بن مالك ـ :پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله [در آغاز ورود به مدينه] با يارانش در فضاى باز پشت خانهها [در همان جايى كه خرماها را خشك مىكردند] ، نماز مىگزارد. ايشان به اسعد بن زُراره فرمود : «اين جا را [براى ساختن مسجد] از مالكانش بخر».
وى با دو يتيم [كه مالك آن جا بودند] بر سرِ قيمت، گفتگو كرد. گفتند : آن جا براى پيامبر خدا باشد. پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود : «نه. حتما بايد خريدارى شود». سرانجام، آن جا را با ده دينار خريدند. در آن زمين، ماندابى وجود داشت كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله دستور داد آن را به جريان انداختند [و زمين را خشك نمودند]. سپس دستور داد تا خشت بزنند ، كه زده شد. آن گاه ، خودِ پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله بناى آن را گذاشت. پس پىِ آن را كَند و آن گاه، دستور داد تا سنگ جمع كنند، و از ريگزار، سنگ گرد آوردند. مسلمانان، سنگها را از آن جا مىآوردند. خودِ پيامبر صلى اللّه عليه و آله هم سنگى را بر روى شكمش گرفته، حمل مىكرد. اُسَيد بن حُضَير با ايشان رو به رو شد و گفت : اى پيامبر خدا ! آن را به من بده تا برايت ببرم. فرمود : «نه. برو سنگ ديگرى را ببر».
سنگها را آوردند و پى را كه كَنده بودند، با سنگ تا سطح زمين، بالا آوردند. سپس ديوار را ابتدا خشت خشت و سپس به صورت يك خشت و نيمخشت و آن گاه به صورت نَر و ماده و دو خشتِ مخالف هم چيدند تا ديوار به اندازه قامت يك نفر، بالا آمد.
عرض مسجد، يكصد گز بود. گرما، آزارشان داد. [به پيامبر صلى اللّه عليه و آله ] گفتند : كاش سايهبانى برايش فراهم كنى ! پيامبر صلى اللّه عليه و آله ستونهايى با چوب تا ابتداى حياط آن، بر پا كرد و بر آن، شاخه نخل انداخت. مدّتى را در آن سپرى كردند. سپس گفتند : اى پيامبر خدا ! كاش سقفى بر روى آن بسازى ! فرمود : «نه ! سايهبانى همانند سايهبان موسى عليه السلام [كافى است]. كار، پُرشتابتر از اين است».
۳۷۵۶.سنن ابن ماجةـ به نقل از اَنَس بن مالك ـ :مكان مسجد پيامبر صلى اللّه عليه و آله ، به بنى نجّار تعلّق داشت. در آن، درخت خرما و قبرهاى مشركان بود. پيامبر صلى اللّه عليه و آله به آنان فرمود : «بهاى آن را تعيين كنيد». گفتند : هرگز بابت آن، مبلغى نخواهيم گرفت. پيامبر صلى اللّه عليه و آله آن را مىساخت و آنها نيز [سنگ و ملاط] مىرساندند. پيامبر صلى اللّه عليه و آله مىفرمود : «هان ! زندگى همانا زندگى اُخروى است. [خداوندا ! ]انصار و مهاجران را ببخشاى».
پيامبر صلى اللّه عليه و آله پيش از اين كه مسجد را بنا كند، در هر جا كه وقت نماز فرا مىرسيد، نماز مىخواند.
