541
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد ششم

۴۲۰۷.بحار الأنوار :نجاشى ، نامه‏اى به پيامبر صلى اللّه عليه و آله نوشت و پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله به على عليه السلام فرمود : «جوابى كوتاه بنويس» . على عليه السلام نوشت : «به نام خداوند مهرگسترِ مهربان . امّا بعد ، تو چنان دلسوز مايى كه گويى از مايى ، و ما چنان به تو اطمينان داريم كه گويى از تو هستيم ؛ زيرا ما چيزى را از تو اميد نمى‏بريم ، جز اين كه به آن دست مى‏يابيم ، و از امرى از تو نمى‏هراسيم ، جز آن كه آسوده‏خاطر مى‏شويم و توفيق با خداست» .
آن گاه پيامبر صلى اللّه عليه و آله فرمود : «ستايش ، خدايى را كه از خاندان من ، چون تويى را قرار داد و پشتم را با تو استوار كرد» .

۶ / ۳

نامه پيامبر صلى اللّه عليه و آله به هِرَقل ، فرمان‏رواى روم۱

۴۲۰۸.صحيح البخارىـ به نقل از ابو سفيان ـ :زمانى كه در شام بودم ، نامه‏اى از پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله براى هِرَقل آورده شد ... . هِرَقل گفت : آيا از قوم اين مردى كه مى‏گويد پيامبر است ، كسى در اين جا هست ؟ گفتند : آرى . من با چند نفر از قريش احضار شديم . وقتى بر هِرَقل وارد شديم ، او ما را در برابر خود نشاند ... و همراهانم را پشت سرم نشاندند ... .۲آن گاه به مترجم خود گفت : از او بپرس كه حَسَب و نَسَب وى (پيامبر صلى اللّه عليه و آله ) در ميان شما چگونه است ؟ من گفتم : او در ميان ما از حَسَب و نَسَب ، برخوردار است .
پرسيد : آيا از پدران او ، كسى پادشاه بوده است ؟
گفتم : نه .
پرسيد : آيا پيش از آن كه ادّعاى نبوّت كند ، او را به دروغگويى ، متّهم مى‏كرده‏ايد ؟
گفتم : نه . پرسيد : چه كسانى از او پيروى مى‏كنند : اشراف ، يا مردمان فرودست ؟
گفتم : مردمان فرودست .
پرسيد : آيا روز به روز بر تعداد آنها افزوده مى‏شود ، يا كاسته مى‏گردند ؟
گفتم : نه ؛ بلكه افزوده مى‏شوند .
پرسيد : آيا پيش آمده است كه فردى از آنها پس از پذيرفتن دين او ، به علّت خشم و نارضايتى از وى ، دينش را ترك كند ؟ گفتم : نه .
گفت : آيا با او جنگيده‏ايد ؟
گفتم : آرى .
پرسيد : وضعيّت جنگ شما با او چگونه بوده است ؟
گفتم : بين ما و او ، جنگ‏هاى سختى در مى‏گرفت و او از ما مى‏كُشت و ما هم از او مى‏كُشتيم .
پرسيد : آيا خيانت و پيمان‏شكنى مى‏كند ؟
گفتم : نه . در اين مدّتى كه ما با او بوده‏ايم ، چنين عملى از وى مشاهده نكرده‏ايم ... .
پرسيد : آيا پيش از او ، كسى چنين ادّعايى كرده است ؟
گفتم : نه ... .
هِرَقل گفت : اگر آنچه در باره او مى‏گويى ، حقيقت داشته باشد ، بى گمان ، او پيامبر است . من مى‏دانستم كه او ظهور خواهد كرد ؛ امّا گمان نمى‏كردم كه از شما باشد . اگر برايم امكان داشت ، دوست داشتم ملاقاتش كنم و اگر نزد وى مى‏بودم ، پاهايش را مى‏شستم . پادشاهىِ او به آنچه زير پاى من است ، خواهد رسيد .
هِرَقل سپس نامه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله را خواست و آن را بدين شرح خواند : «به نام خداوند مِهرگستر مهربان . از محمّد ، فرستاده خدا ، به هِرَقل ، بزرگِ روم . درود بر كسى كه از راه راست ، پيروى كند ! امّا بعد ، من تو را به اسلام فرا مى‏خوانم . مسلمان شو تا به سلامت [و در امان] مانى ، و اسلام بياور تا خداوند به تو دو برابر ، اجر دهد و اگر نپذيرى ، گناه رعيّت ، به گردن توست . «اى اهل كتاب ! بياييد بر سر سخنى بِايستيم كه ميان ما و شما يكسان است ، اين كه : جز خدا را نپرستيم»تا اين جاى آيه : «گواهى دهيد كه ما مسلمان هستيم»» .
وقتى نامه را به پايان برد ، سر و صدا بلند شد و همهمه در همه جا پيچيد . او دستور داد ما را از حضور او بيرون بردند . وقتى بيرون رفتيم ، به همراهانم گفتم : كار پسر ابو كَبشه (پيامبر صلى اللّه عليه و آله ) بالا گرفت .

1.هرقل ، معرب هراكليتوس است . وى در سال ۵۷۵ ميلادى به دنيا آمد و در سال ۶۱۰ ميلادى تاجگذارى كرد ، و در سال ۶۴۱ ميلادى به مرگ طبيعى درگذشت . پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله در سال هفتم هجرى نامه‏اى توسط دحية بن خليفه كلبى براى ايشان فرستاد و وى را به اسلام دعوت نمود (تاريخ الطبرى : ج ۲ ص ۲۸۹ و ج ۳ ص ۲۷۲ ، تاريخ ابن خلدون : ج ۱ ص ۳۶ «چاپ قديم») .

2.اين كار براى پرهيز دادن ابو سفيان از دروغگويى بوده است . (م)


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد ششم
540

۴۲۰۷.بحار الأنوار :كَتَبَ النَّجاشِيُّ رحمه اللّه كِتابا إلَى النَّبِيِّ صلى اللّه عليه و آله ، فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله لِعَلِيٍّ عليه السلام : اُكتُب جَوابا وأَوجِز . فَكَتَبَ :
بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ
أمّا بَعدُ ، فَكَأَنَّكَ مِنَ الرِّقَّةِ عَلَينا مِنّا ، وكَأَنّا مِنَ الثِّقَةِ بِكَ مِنكَ ، لَأَنّا لا نَرجو شَيئا مِنكَ إلاّ نِلناهُ ، ولا نَخافُ مِنكَ أمرا إلاّ أمِنّاهُ ، وبِاللّهِ التَّوفيقُ .
فَقالَ النَّبِيُّ صلى اللّه عليه و آله : الحَمدُ لِلّهِ الَّذي جَعَلَ مِن أهلي مِثلَكَ ، وشَدَّ أزري بِكَ .۱

۶ / ۳

رِسالَتُهُ إلى هِرَقلَ مَلكِ الرّومِ

۴۲۰۸.صحيح البخاري عن أبي سفيان :بَينا أنا بِالشّامِ إذ جيءَ بِكِتابٍ مِنَ النَّبِيِّ صلى اللّه عليه و آله إلى هِرَقلَ . . . فَقالَ هِرَقلُ : هَل هاهُنا أحَدٌ مِن قَومِ هذَا الرَّجُلِ الَّذي يَزعُمُ أنَّهُ نَبِيٌّ ؟ فَقالوا : نَعَم .
قالَ : فَدُعيتُ في نَفَرٍ مِن قُرَيشٍ ، فَدَخَلنا عَلى هِرَقلَ ، فَأَجلَسَنا بَينَ يَدَيهِ . . . وأَجلَسوا أصحابي خَلفي . . . .
ثُمَّ قالَ لِتَرجُمانِهِ : سَلهُ ، كَيفَ حَسَبُهُ فيكُم ؟ قالَ : قُلتُ : هُوَ فينا ذو حَسَبٍ .
قالَ : فَهَل كانَ مِن آبائِهِ مَلِكٌ ؟ قالَ : قُلتُ : لا .
قالَ : فَهَل كُنتُم تَتَّهِمونَهُ بِالكَذِبِ قَبلَ أن يَقولَ ما قالَ ؟ قُلتُ : لا .
قالَ : أيَتَّبِعُهُ أشرافُ النّاسِ أم ضُعَفاؤُهُم ؟ قالَ : قُلتُ : بَل ضُعَفاؤُهُم .
قالَ : يَزيدونَ أم يَنقُصونَ ؟ قالَ : قُلتُ : لا ، بَل يَزيدونَ .
قالَ : هَل يَرتَدُّ أحَدٌ مِنهُم عَن دينِهِ بَعدَ أن يَدخُلَ فيهِ سَخطَةً لَهُ ؟ قالَ : قُلتُ : لا .
قالَ : فَهَل قاتَلتُموهُ ؟ قالَ : قُلتُ : نَعَم . قالَ : فَكَيفَ كانَ قِتالُكُم إيّاهُ ؟ قالَ : قُلتُ : تَكونُ الحَربُ بَينَنا وبَينَهُ سِجالاً ، يُصيبُ مِنّا ونُصيبُ مِنهُ . قالَ : فَهَل يَغدِرُ ؟ قلتُ : لا ، ونَحنُ مِنهُ في هذِهِ المُدَّةِ لا نَدري ما هُوَ صانِعٌ فيها . . . .
قالَ : فَهَل قالَ هذَا القَولُ أحَدٌ قَبلَهُ ؟ قُلتُ : لا . . . .
قالَ : إن يَكُ ما تَقولُ فيهِ حَقّا فَإِنَّهُ نَبِيٌّ ، وقَد كُنتُ أعلَمُ أنَّهُ خارِجٌ ، ولَم أكُ أظُنُّهُ مِنكُم ، ولَو أنّي أعلَمُ أنّي أخلُصُ إلَيهِ لَأَحبَبتُ لِقاءَهُ ، ولَو كُنتُ عِندَهُ لَغَسَلتُ عَن قَدَمَيهِ ، ولَيَبلُغَنَّ مُلكُهُ ما تَحتَ قَدَمَيَّ .
قالَ : ثُمَّ دَعا بِكِتابِ رَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله فَقَرَأَهُ ، فَإِذا فيهِ :
بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ
مِن مُحَمَّدٍ رَسولِ اللّهِ إلى هِرَقلَ عَظيمِ الرّومِ ، سَلامٌ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الهُدى .
أمّا بَعدُ ، فَإِنّي أدعوكَ بِدِعايَةِ الإِسلامِ ، أسلِم تَسلَم ، وأَسلِم يُؤتِكَ اللّهُ أجرَكَ مَرَّتَينِ ، وإن تَوَلَّيتَ فَإِنَّ عَلَيكَ إثمَ الأَريسِيّين۲، و« يَـأَهْلَ الْكِتَـبِ تَعَالَوْاْ إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ »إلى قَولِهِ : « اشْهَدُواْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ »۳.
فَلَمّا فَرَغَ مِن قِراءَةِ الكِتابِ ، ارتَفَعَتِ الأَصواتُ عِندَهُ وكَثُرَ اللَّغَطُ ، وأَمَرَ بِنا فَاُخرِجنا . قالَ : فَقُلتُ لِأَصحابي حينَ خَرَجنا : لَقَد أمِرَ أمرُ۴ابنِ أبي كَبشَةَ !۵

1.بحار الأنوار : ج ۲۰ ص ۳۹۷ ح ۱۰ نقلاً عن خط الشهيد رحمه اللّه و راجع : عيون الأثر : ج ۲ ص ۳۲۹ .

2.قال المجلسيّ رحمه اللّه : قوله : «إثم الأريسيّين» هكذا أورده جلّ الرواة ، وروي «اليريسين» وروي «الأريسين» . . . معناه : أنّ عليك إثم رعاياك ممّن صددته عن الإسلام (بحار الأنوار : ج ۲۰ ص ۳۸۷) .

3.آل عمران : ۶۴ .

4.لقد أمِرَ أمرُ ابن أبي كبشة : أي كثُرَ وارتفع شأنُه ، يعني النبيّ صلى اللّه عليه و آله (النهاية : ج ۱ ص ۶۵ «أمر») .

5.صحيح البخاري : ج ۴ ص ۱۶۵۷ ح ۴۲۷۸ ، صحيح مسلم : ج ۳ ص ۱۳۹۳ ح ۷۴ ، صحيح ابن حبّان : ج ۱۴ ص ۴۹۲ ح ۶۵۵۵ ، المعجم الكبير : ج ۸ ص ۱۴ ح ۷۲۶۹ .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد ششم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7198
صفحه از 576
پرینت  ارسال به