417
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد ششم

۴۰۷۵.امام صادق عليه السلام :مردى ثروتمند با لباسى فاخر ، خدمت پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله رسيد و در محضر ايشان نشست . مرد تنگ‏دستى نيز با لباسى مندرس ، وارد شد و در كنار مرد ثروتمند نشست . مرد ثروتمند ، لباسش را از زير پاهايش جمع و جور كرد . پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود : «ترسيدى كه از نادارىِ او ، چيزى به تو سرايت كند ؟» . گفت : خير .
فرمود : «پس ترسيدى كه از ثروتمندىِ تو ، چيزى عايد او شود ؟» .
گفت : خير .
فرمود : «پس ترسيدى كه او لباس تو را كثيف كند ؟» .
گفت : خير .
فرمود : «پس چه موجب شد كه چنين كنى ؟» .
گفت : اى پيامبر خدا ! من همراهى دارم كه برايم هر كارِ زشتى را زيبا جلوه مى‏دهد و هر كارِ خوبى را بد مى‏نماياند . من ، نيمى از دارايى‏ام را براى اين [مرد تنگ‏دست] قرار دادم .
پيامبر صلى اللّه عليه و آله به مرد تنگ‏دست فرمود : «آيا مى‏پذيرى ؟» .
گفت : خير .
مرد ثروتمند به او گفت : چرا نمى‏پذيرى ؟
پاسخ داد : مى‏ترسم بر من همان وارد شود كه بر تو وارد شد .

۴۰۷۶.تفسير القمّىـ در باره سخن خداى متعال : «و كسانى را كه [بام و شام ، ]پروردگارشان را مى‏خوانند ، از خود مران»ـ :علّت نزول اين آيه ، آن بود كه گروهى تهى‏دست و مؤمن به نام «اصحاب صُفّه» ، در مدينه به سر مى‏بردند . اينان به دستور پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در سايه‏بان [مسجد ]جا گرفته بودند و پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله خود به آنها رسيدگى مى‏كرد و گاه خودش برايشان غذا مى‏برد . اين افراد نزد پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله رفت و آمد مى‏كردند و ايشان ، آنان را مقرّب مى‏داشت و در كنارشان مى‏نشست و با آنها اُنس مى‏گرفت ، و چون ياران ثروتمند و مرفّه او مى‏آمدند ، بر اين كارِ پيامبر صلى اللّه عليه و آله خرده مى‏گرفتند و مى‏گفتند : آنها را از خودت دور كن .
روزى ، مردى از همين صُفّه‏نشينان نزد پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله بود و خودش را به ايشان چسبانده بود و پيامبر صلى اللّه عليه و آله با او سخن مى‏گفت كه مردى از انصار آمد و دورتر از آن دو نشست . پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله به او فرمود : «جلوتر بيا !» ؛ امّا او نيامد . پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله به او فرمود : «شايد ترسيدى كه فقر اين ، به تو بچسبد ؟» . مرد انصارى گفت : اينها را از خودت دور كن . در اين هنگام ، خداوند ، اين آيه را فرو فرستاد : «و كسانى را كه هر بام و شام ، پروردگارشان را مى‏خوانند ، از خود مران»تا آخر آيه . سپس فرمود : «و اين گونه ما برخى از ايشان را به برخى ديگر آزموديم»، يعنى : توانگران را با توانگرى مى‏آزماييم تا بنگريم كه كمك و همدردى آنان با تهى‏دستان چگونه است و چگونه آنچه را خداوند در دارايى‏هايشان برايشان واجب ساخته است ، مى‏پردازند ، و تهى‏دستان را هم مى‏آزماييم تا ببينيم شكيبايى و تحمّلشان در برابر تهى‏دستى و در برابر ثروت توانگران ، چه اندازه است «و تا بگويند»يعنى تهى‏دستان بگويند كه : «آيا اينان اند»يعنى توانگران اند «كه از ميان ما ، خدا بر ايشان منّت نهاده است ؟»تا پايان آيه .


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد ششم
416

۴۰۷۵.الإمام الصادق عليه السلام :جاءَ رَجُلٌ موسِرٌ إلى رَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله نَقِيُّ الثَّوبِ ، فَجَلَسَ إلى رَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله ، فَجاءَ رَجُلٌ مُعسِرٌ دَرِنُ۱الثَّوبِ ، فَجَلَسَ إلى جَنبِ الموسِرِ ، فَقَبَضَ الموسِرُ ثِيابَهُ مِن تَحتِ فَخِذَيهِ .
فَقالَ لَهُ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله : أخِفتَ أن يَمَسَّكَ مِن فَقرِهِ شَيءٌ ؟ قالَ : لا . قالَ : فَخِفتَ أن يُصيبَهُ مِن غِناكَ شَيءٌ ؟ قالَ : لا . قالَ : فَخِفتَ أن يُوَسِّخَ ثِيابَكَ ؟ قالَ : لا . قالَ : فَما حَمَلَكَ عَلى ما صَنَعتَ ؟ فَقالَ : يا رَسولَ اللّهِ ، إنَّ لي قَرينا يُزَيِّنُ لي كُلَّ قَبيحٍ ، ويُقَبِّحُ لي كُلَّ حَسَنٍ ، وقَد جَعَلتُ لَهُ نِصفَ مالي .
فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله لِلمُعسرِ : أتَقبَلُ ؟ قالَ : لا . فَقالَ لَهُ الرَّجُلُ : ولِمَ ؟ قالَ : أخافُ أن يَدخُلَني ما دَخَلَكَ .۲

۴۰۷۶.تفسير القمّيـ في قَولِهِ تَعالى : « وَلاَ تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم »۳ـ :إنَّهُ كانَ سَبَبُ نُزولهِا أنَّهُ كانَ بِالمَدينَةِ قَومٌ فَقُراءُ مُؤمِنونَ يُسَمَّونَ أصحابَ الصُّفَّةِ ، وكانَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله أمَرَهُم أن يَكونوا فِي الصُّفَّةِ يَأوونَ إلَيها ، وكانَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله يَتَعاهَدُهُم بِنَفسِهِ ، ورُبَّما حَمَلَ إلَيهِم ما يَأكُلونَ ، وكانوا يَختَلِفونَ إلى رَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله فَيُقَرِّبُهُم ويَقعُدُ مَعَهُم ويُؤنِسُهُم ، وكانَ إذا جاءَ الأَغنِياءُ المُترَفونَ مِن أصحابِهِ أنكَروا عَلَيهِ ذلِكَ ، ويَقولونَ لَهُ : اُطرُدهُم عَنكَ .
فَجاءَ يَوما رَجُلٌ مِنَ الأَنصارِ إلى رَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله وعِندَهُ رَجُلٌ مِن أصحابِ الصُّفَّةِ قَد لَزِقَ بِرَسولِ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله ، ورَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله يُحَدِّثُهُ ، فَقَعَدَ الأَنصارِيُّ بِالبُعدِ مِنهُما ، فَقالَ لَهُ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله : تَقَدَّم ، فَلَم يَفعَل ، فَقالَ لَهُ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله : لَعَلَّكَ خِفتَ أن يَلزَقَ فَقرُهُ بِكَ ؟ فَقالَ الأَنصارِيُّ : اُطرُد هؤُلاءِ عَنكَ ! فَأَنزَلَ اللّهُ : « وَلاَ تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَوةِ وَالْعَشِىِّ »الآيَةَ .
ثُمَّ قالَ : « وَكَذَ لِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُم بِبَعْضٍ »أيِ اختَبَرنَا الأَغنِياءَ بِالغَناءِ لِنَنظُرَ كَيفَ مُواساتُهُم لِلفُقَراءِ ؟ وكَيفَ يُخرِجونَ ما فَرَضَ اللّهُ عَلَيهِم في أموالِهِم ؟ فَاختَبَرنَا الفُقَراءَ لِنَنظُرَ كَيفَ صَبرُهُم عَلَى الفَقرِ وعَمّا في أيدِي الأَغنِياءِ « وَلِيَقُولُواْ »أيِ الفُقَراءُ : « أَهَـؤُلاَءِ »الأَغنِياءُ « مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِم »۴الآيَةَ .۵

1.الدَرَنُ : الوَسَخُ (النهاية : ج ۲ ص ۱۱۵ «درن») .

2.الكافي : ج ۲ ص ۲۶۲ ح ۱۱ ، عدّة الداعي : ص ۱۰۴ عن حسّان بن يحيى ، تنبيه الخواطر : ج ۲ ص ۲۰۵ ، إرشاد القلوب : ج ۱ ص ۱۵۹ كلّها نحوه ، بحار الأنوار : ج ۷۲ ص ۱۳ ح ۱۳ .

3.الأنعام : ۵۲ .

4.الأنعام : ۵۳ .

5.تفسير القمّي : ج ۱ ص ۲۰۲ ، بحار الأنوار : ج ۲۲ ص ۶۶ ح ۱۰ .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد ششم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7410
صفحه از 576
پرینت  ارسال به