آنچه اين پندار را يكسره تباه مى‏سازد ، اين است كه داعيه‏داران و مَسندنشينان خلافت ، هرگز بر چنين پيش‏بينى‏اى از سوى پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله استناد نكرده‏اند : ابو بكر ، به «نصب» روى آورد و عمر ، تصريح كرد كه چون كسى را نمى‏يابد ، به «شورا» تن مى‏دهد . او به هنگام مرگ چنين گفت :
اگر يكى از اين دو نفر را مى‏يافتم ، اين كار را به او واگذار مى‏كردم و به او اعتماد مى‏نمودم : سالم (آزاد شده ابو حذيفه) و ابو عبيده جرّاح .^۱اگر سالم زنده بود ، امر خلافت را به شورا وا نمى‏نهادم .^۲

بدين سان ، روشن مى‏شود كه اين نظريّه ، هيچ گونه پيوندى با پيامبر صلى اللّه عليه و آله ندارد و تنها ساخته‏اى در گذرگاه زمان ، براى توجيه واقعيّت تلخ موجود در تاريخ اسلام است .^۳

دو . نكته مهمّ ديگر ، اين كه اگر پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله چنين آهنگى داشت و در انديشه آن بود كه مرجعيت فكرى و سياسى را به صحابه وا نهد ، مى‏بايست در جهت آماده‏سازى آنان بسى مى‏كوشيد . آيا اصحاب آن پيامبرى كه از در هم شكسته شدن نظام‏هاى قيصرى و كسرايى سخن مى‏گفت و آيينش را زمان‏شمول و جهان‏شمول معرّفى مى‏كرد ، از چنان جايگاهى در دانش و فرهنگ برخوردار بودند كه چنين بار سنگينى را بر دوش گيرند ؟ واقعيت چيست ؟ آيا مى‏توان چنين جايگاهى را براى صحابيان ، باور داشت ؟

آيا در باره پيامبر بزرگوارى كه تدبير كار امّت را در آخرين روزهاى زندگى نيز فراموش نكرد و با تن تب‏آلود ، به تجهيز سپاه اُسامه فرمان داد ،^۱مى‏توان چنين پندارى داشت ؟ !

آيا قصّه آكنده از غصّه خواستن «مركّب و قلم»^۲براى نگاشتن امر نجات دهنده هماره امّت از گم‏راهى در لحظه‏هاى آخرينِ زندگى ، كافى نيست تا اين پندار را يكسره تباه بدانيم و مسكوت نهادن آينده امّت را جسارتى بر آن ساحت پاك پيراسته از اين همه ؟ !

در پرتو اين همه خطرهاى بزرگ و تهديد كننده ، نمى‏توان فرض «سكوت» را به هيچ وجه درست دانست .

فرض دوم : وا گذاردن آينده جامعه به تدبير امّت

طبق اين فرض ، بايد بر اين باور باشيم كه پيشواى آينده امّت ، در زمان پيامبر صلى اللّه عليه و آله تعيين نگرديد و اين امر به عهده امّت نهاده شد تا آگاهان از مهاجر و انصار ، با تشكيل شورا و رايزنى ، آينده امّت را رقم زنند . آيا مى‏توان چنين باورى را پذيرفت و آن را با حقيقت ، منطبق دانست ؟

نكات مربوط به اين فرض تأمّل‏برانگيز را بدين سان مى‏توان بر شمرد :

يك . اگر چنين فرضى را بپذيريم ، پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله مى‏بايست امّت را با نظام شورايى و چند و چونىِ آن آشنا مى‏كرد و حدود ، وظايف و قوانين شورا را مشخّص مى‏ساخت ؛ چرا كه جامعه اسلامى تا آن روز ، نه چنان شيوه‏اى را در ساختار حكومت ، تجربه كرده بود و نه از چگونگى آن آگاهى داشت . آيا معقول است كه بگوييم پيامبر صلى اللّه عليه و آله مردم را در رهبرى آينده امّت ، به شيوه‏اى نامعلوم ، حوالت داده است ؟ !