ترويج كننده دين ، درخواستى از فراگيران نمى‏كند و بدين وسيله عزّت و سرافرازى خود را نگاه مى‏دارد ؛ امّا نهادهاى پشتيبان ، زندگى متعارف او را تأمين مى‏كنند . گفتنى است كه شيوه‏هاى ديگرى مانند خودكفايى و خودگردانى نهادهاى دينى با استفاده از درآمدهاى مشروع و متعارف هم پيشنهاد شده است .^۱عملى شدن اين پيشنهادها مى‏تواند به منزّه داشتن امر آموزش و ترويج از مسائل مادّى يارى برساند و هزينه‏هاى زندگى متعارف دست اندر كاران اين امر مقدّس را تأمين كند .

حرام دانسته‏اند .^۱

تفصيل ديگر ، وابستگى حكم حرمت يا كراهت ، به شرط كردنِ گرفتن اُجرت و عدم شرط كردن آن است . اين تفصيل ، نظر شيخ طوسى و بر پايه جمع ميان احاديثِ به ظاهر متعارض در اين باره است . او مى‏گويد : اگر معلّم شرط كند كه تنها در ازاى گرفتن اُجرت ، تعليم مى‏دهد ، گرفتن آن ، جايز نيست ؛ ولى اگر شرط نگذارد ، بلكه به او هديه داده شود ، گرفتن آن ، جايز است .^۲

بر اين پايه ، روا نيست كه معلّم و مبلّغ دين براى آموزش واجبات دينى ، از فراگيران ، اُجرت بطلبد ؛ امّا اين ، مانع گرفتن اُجرت در آموزش مستحبّات نيست .

شايان ذكر است كه در هر صورت بايد هزينه زندگى معلّمان و مروّجان فرهنگ دينى را تأمين نمود ، بويژه در روزگار كنونى ، كه كارها به صورت تخصّصى در آمده و نمى‏توان از انسان‏هايى با توان معمولى ، انتظار داشت كه ساعت‏ها مطالعه و تحصيل و تحقيق و تدريس و تبليغ كنند و ساعت‏هايى نيز به كسب و كار براى تأمين معاش خود و خانواده‏شان بپردازند .

راه حل ، آن است كه افرادى را براى آموزش و ترويج معارف دين به كار گرفت و هزينه زندگى آنان را از طريق دادن هديه و يا برقرارى مستمرّى از سوى حكومت و يا نهادهاى مردمى و فرهنگى ، تأمين نمود ؛ امرى كه هر ملّتى براى پاسداشت دين و آيين و فرهنگ خود ، ناگزير از آن است . به سخن ديگر ، شخص آموزش دهنده و