۳۸۸۴.الاستيعاب :عبد اللّه بن سعيد بن عاص بن اميّة بن عبد شمس بن عبد مناف ، نامش در روزگار جاهليت ، حَكَم بود و پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله او را عبد اللّه ناميد و به او فرمان داد كه در مدينه نوشتن ياد دهد و او كاتبى خوش‏نويس بود . در جنگ بدر به شهادت رسيد و گفته شده است : در جنگ موته به شهادت رسيد .

۳۸۸۵.مسند ابن حنبلـ به نقل از ابن عبّاس ـ :چند تن از اسيران [مشرك] جنگ بدر ، پولى نداشتند تا فديه خود كنند و آزاد شوند . پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله فديه‏شان را ياد دادنِ نوشتن به فرزندان انصار قرار داد .

۳۸۸۶.الطبقات الكبرىـ به نقل از عامر ـ :پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در جنگ بدر ، هفتاد اسير گرفت و به نسبت دارايى‏هايشان از آنها فديه گرفت . مكّيان مى‏نوشتند و اهل مدينه نوشتن بلد نبودند . هر اسيرى كه فديه نداشت ، ده نوجوان مدينه را به او مى‏دادند تا نوشتن به آنها بياموزد و هر گاه ماهر مى‏شدند ، آن [مهارت نوشتن] ، فديه آزادى او مى‏شد .

۳۸۸۷.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله :خدايا ! آموزگاران را ببخشاى (سه بار) و عمرشان را طولانى كن و كسب و كارشان را رونق بخش .

۳۸۸۴.الاستيعاب :عَبدُ اللّهِ بنُ سَعيدِ بنِ العاصِ بنِ اُمَيَّةَ بنِ عَبدِ شَمسِ بنِ عَبدِ مَنافٍ ، كانَ اسمُهُ فِي الجاهِلِيَّةِ الحَكَمَ ، فَسَمّاهُ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله عَبدَ اللّهِ ، وأَمَرَهُ أن يُعَلِّمَ الكِتابَةَ بِالمَدينَةِ ، وكانَ كاتِبا مُحسِنا ، قُتِلَ يَومَ بَدرٍ شَهيدا ، وقيلَ : بَل قُتِلَ يَومَ مُؤتَةَ شَهيدا .^۱

۳۸۸۵.مسند ابن حنبل عن ابن عبّاس :كانَ ناسٌ مِنَ الأَسرى يَومَ بَدرٍ لَم يَكُن لَهُم فِداءٌ ، فَجَعَلَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله فِداءَهُم أن يُعَلِّموا أولادَ الأَنصارِ الكِتابَةَ .^۲

۳۸۸۶.الطبقات الكبرى عن عامر :أسَرَ رَسولُ اللّهِ صلى اللّه عليه و آله يَومَ بَدرٍ سَبعينَ أسيرا ، وكانَ يُفادي بِهِم عَلى قَدرِ أموالِهِم ، وكانَ أهلُ مَكَّةَ يَكتُبونَ وأَهلُ المَدينَةِ لا يَكتُبونَ ، فَمَن لَم يَكُن لَهُ فِداءٌ دَفَعَ إلَيهِ عَشرَةَ غِلمانٍ مِن غِلمانِ المَدينَةِ فَعَلَّمَهُم ، فَإِذا حَذَقوا^۳فَهُوَ فِداؤُهُ .^۴

۳۸۸۷.رسول اللّه‏ صلى اللّه عليه و آله :اللّهُمَّ اغفِر لِلمُعَلِّمينَ ـ ثَلاثا ـ وأَطِل أعمارَهُم ، وبارِك لَهُم في كَسبِهِم .^۵