فصل دوم: سيره پيامبر صلى اللّه عليه و آله در ترغيب به كار
۲ / ۱
نكوهش بيكاران
۳۷۷۲.جامع الأخبارـ به نقل از ابن عبّاس ـ :پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله هر گاه به كسى مىنگريست و او در چشمش خوش مىافتاد ، مىفرمود : «آيا كار و پيشهاى دارد ؟» . اگر مىگفتند : نه ، مىفرمود : «از چشمم افتاد» . گفته شد : اى پيامبر خدا ! چگونه چنين است ؟ فرمود : «زيرا مؤمن ، اگر كار و پيشهاى نداشته باشد ، با دينش زندگى مىگذراند» .
۳۷۷۳.مستدرك الوسائل :پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله مردمى را ديد كه به كشت و كار نمىپردازند . فرمود : «شما كيستيد ؟» . گفتند : ما توكّلپيشگانيم . فرمود : «نه ؛ بلكه شما سربار هستيد» .
۲ / ۲
نكوهش نيازخواهى
۳۷۷۴.السنن الكبرىـ به نقل از اَ نَس ـ :مردى نزد پيامبر صلى اللّه عليه و آله آمد و از تنگدستى به ايشان شِكوه كرد . سپس بار ديگر آمد [و شِكوه كرد] . پيامبر صلى اللّه عليه و آله به او فرمود : «برو چيزى بياب [و بياور]» .
او رفت و رواَنداز و كاسهاى آورد و گفت : اى پيامبر خدا! بخشى از اين رواَنداز را زير خود مىگسترند و بخشى از آن را مىپوشند ، و در اين كاسه نيز آب مىنوشند .
پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود : «چه كسى اين دو را در برابر يك درهم از من مىگيرد ؟» .
مردى گفت : من ، اى پيامبر خدا !
پيامبر صلى اللّه عليه و آله فرمود : «چه كسى بر يك درهم مىافزايد ؟» .
مردى گفت : من آن دو را در برابر دو درهم مىگيرم . فرمود : «آن دو، براى تو» .
سپس مرد را خواست و به او فرمود : «با يك درهم ، تبر ، و با يك درهم ، غذايى براى خانوادهات بخر» . آن مرد چنين كرد و سپس نزد پيامبر باز گشت . پيامبر صلى اللّه عليه و آله به او فرمود : «به اين درّه برو و خار و تيغ و هيزمى را وا مگذار [مگر آن كه قطع كنى و بياورى ]و پانزده روز نزد من نيا» .
او رفت و [و با جمعآورى هيزم] به ده درهم دست يافت . پيامبر صلى اللّه عليه و آله به او فرمود : «با پنج درهم ، غذايى براى خانوادهات بخر» .
او گفت : اى پيامبر خدا ! خداوند در آنچه به آن فرمانم دادى ، به من بركت داده است .
پيامبر صلى اللّه عليه و آله فرمود : «اين ، بهتر از آن است كه روز قيامت ، در حالى بيايى كه اثر درخواست ، در سيمايت باشد. درخواست كردن جز براى سه كس ، روا نيست : گرفتار ديهاى سنگين يا خسارتى رسوا كننده يا فقرى بدحال» .
