۴۲۸۷.تفسير القمّى :هنگامى كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله به سوى غزوه حديبيه بيرون آمد ، از نزديكى مناطق بنى ضمره گذشت كه با آنها پيمان ترك جنگ بسته و پيش از اين ، صلح كرده بود . ياران پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله گفتند : اى پيامبر خدا ! اين قبيله بنى ضمره است كه به ما نزديك هستند و مىترسيم كه در غياب ما به مدينه حمله كنند و يا قريش را بر ضدّ ما يارى دهند . كاش ابتدا با آنها مىجنگيديم !
پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود : «هرگز ! آنها ميان عرب ، نيكوكارترين افراد به پدر و مادرشان هستند و بيشترين صله رحم را دارند و وفادارترين كسان به پيمان خويش هستند» .
۴۲۸۸.إعلام الورىـ در يادكرد از پيمان پيامبر صلى اللّه عليه و آله با يهود ـ :و يهودِ بنى قُرَيظه و نضير و قَينُقاع نزد پيامبر صلى اللّه عليه و آله آمدند و گفتند : اى محمّد ! به چه دعوت مىكنى ؟ فرمود : «به گواهى دادن بر يگانگى معبود و [نيز] رسالت خودم و اين كه من كسى هستم كه [نام و پيامبرىِ] مرا در تورات ، نوشته مىبينيد» ... .
آنها گفتند : ما آنچه را مىگويى ، شنيدهايم و نزد تو آمدهايم تا از تو بخواهيم كه پيمان ترك جنگ ببندى ، به اين معنا كه نه به سود تو باشيم و نه به زيان تو و كسى را بر ضدّ تو يارى ندهيم و متعرّض هيچ كدام از يارانت نشويم و تو نيز متعرّض هيچ يك از ما و يارانمان نشوى ، تا بنگريم كه كار تو و قومت به كجا مىانجامد .
پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله به درخواستشان پاسخ مثبت داد و ميانشان پيماننامهاى منعقد شد كه كسى را بر ضدّ پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله و يا يكى از يارانش ، يارى ندهند ، چه با دست و زبان و يا سلاح و چارپايان ، و چه در آشكار و نهان و شب و روز ، و خداوند در اين موارد ، بر آنها گواه است . پس اگر چنين كنند ، براى پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله رواست كه خونهايشان را بريزد و فرزندان و زنانشان را به بند كشد و دارايىهايشان را بگيرد ، و براى هر قبيلهاى از آنها ، پيمان جداگانه نوشت .
و كسى كه سرپرستى بنى نضير را به عهده داشت ، حَيىّ بن اخطب بود كه چون به خانهاش باز گشت ، برادرانش ، جُدَىّ بن اخطب و ابو ياسر بن اخطب ، به او گفتند : چه خبرى دارى ؟ گفت : او همان كسى است كه در تورات مىيابيم و عالمان ما به [آمدن] او بشارتمان داده بودند ، و من پيوسته دشمن او خواهم بود ؛ زيرا نبوّت از نسل اسحاق بيرون رفت و به نسل اسماعيل منتقل شد ، و ما هيچ گاه پيرو فرزندان اسماعيل نخواهيم شد .
و سرپرست بنى قريظه ، كعب بن اَسَد بود و متولّى كار بنى قينقاع ، مُخَيريق بود كه ثروت و باغهايش از همه آنها بيشتر بود ، و به قوم خود گفت : مىدانيد كه او پيامبرِ برانگيخته شده [از سوى خداوند ]است . پس بياييد تا به او ايمان بياوريم و آن گاه از كسانى خواهيم شد كه به هر دو كتاب (تورات و قرآن) رسيدهايم ؛ امّا بنى قينقاع خواستهاش را اجابت نكردند .
