حديث ضعيف السند هستند .^۱

ابن قُدامه ، فقيه حنبلى و مشهور اهل سنّت (م ۶۲۰ ق) در باره حديث نخست^۲مى‏گويد : اين كه راوى ، خود نقل مى‏كند كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله از ميوه‏هاى خيبر به زنان عطا كرد و نه از غنائم جنگى ، نشان مى‏دهد كه بهره زنانِ كمك دهنده ، به سان سهم جنگاوران در ميدان و همسان آنها نبود، بلكه عطايى بود كه متناسب با شكل و مقدار خدمات زنان ، كم و زياد مى‏شد كه در فقه به آن «رضخ» گفته مى‏شود . ابن قدامه همچنين محتمل مى‏داند كه مقصود حديث ، همسانى سهم زنان و مردان از ميوه‏ها و نه همه غنائم خيبر باشد .^۳احتمال اخير با عبارت ذيل گزارش ابن كثير از همين ماجرا نيز تأييد مى‏شود .^۴

روايت سهله^۵نيز مى‏گويد : پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله بلافاصله پس از تولّد وى برايش سهمى معيّن كرد و به مادرش داد . از اين رو اندكى با مسئله ما متفاوت است ؛ امّا مى‏توان همان توضيح ابن قدامه را در اين جا پذيرفت كه مقصود از سهم ، عطاى پيامبر صلى اللّه عليه و آله و نه سهمى از غنيمت ، آن هم برابر با سهم رزمندگان بوده است .

گفتنى است كه اين حديث ، افزون بر ضعف سندى ، اضطراب متنى نيز دارد . برخى گزارش‏ها تولّد سهله را در جنگ خيبر و برخى ديگر ، در جنگ حنين دانسته‏اند . اگر تولّد سهله در جنگ حنين بوده باشد ، مى‏توان حديث را از باب اعطا به خاطر تأليف قلوب نيز دانست .

سخنى در باره سهم زنان از غنيمت جنگ^۱

زنان صدر اسلام ، نقش نمايانى در نبردهاى پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله داشته‏اند . آنها در پشتيبانى و تدارك غذا و مهمّات جنگى ، فعّال بودند و همچنين مجروحان را مداوا مى‏كردند . آنان داوطلبانه ، امّا با رضايت پيامبر صلى اللّه عليه و آله ، به اين كارها مى‏پرداختند . هر چند زنانِ ياد شده ، اجازه ورود ابتدايى به نبرد را نداشتند ، پيامبر صلى اللّه عليه و آله در پايان جنگ ، بهره‏اى از دستاوردهاى جنگى را به آنها عطا مى‏نمود ؛ امّا اين به معناى برابرى سهم آنان با جنگاوران حاضر در ميدان نبرد نبود .

اين مطلب كه سهم زنانِ يارى دهنده از غنائم جنگى ، با سهم رزمندگان يكسان نيست ، مستند به چندين حديث^۲و از موارد اتّفاقى در فقه شيعى^۳و مشهورات اهل سنّت است .^۴در عين حال ، دو حديث در دست اند كه سهم زنانى را كه در جنگ شركت مى‏كنند مانند سهم مردان شركت كننده در جنگ دانسته‏اند ،^۵اگر چه هر دو