۴۵۴۷.امام صادق عليه السلام :پيامبر صلى اللّه عليه و آله اين گونه بود كه وقتى فرماندهى از خود را بر سپاهى گسيل مى‏كرد ، او را به رعايت تقواى الهى در باره خود و نيز در رفتار با عموم يارانش فرمان مى‏داد و پس از آن مى‏فرمود : «به نام خدا و در راه خدا هجوم بريد . با هر كس كه به خداوند كفر ورزيد ، جنگ كنيد و پيمان نشكنيد و خيانت نكنيد و مُثله نكنيد و كودكى را نكشيد و همچنين كسى را كه روى‏گردان از دنيا در يك بلندى ، مشغول عبادت است ، و نخلستان را آتش نزنيد و آن را در آب غرق نكنيد و درخت ميوه‏اى را قطع نكنيد و زراعتى را آتش نزنيد ـ زيرا شما نمى‏دانيد و شايد نيازمند آن شويد ـ و چيزى را از چارپايانى كه گوشت آنها خوردنى است، پى نكنيد، مگر آنچه را ناگزير به خوردن آن هستيد ، و هنگامى كه با دشمنانِ مسلمانان رو به رو شديد ، آنان را به يكى از اين سه چيز دعوت كنيد^۱و اگر خواسته شما را اجابت كردند ، از آنان بپذيريد و دست بكشيد : [نخست ،] آنان را به اسلام دعوت كنيد . پس اگر اسلام را پذيرفتند ، از آنان بپذيريد و از ايشان دست بكشيد . ايشان را پس از اسلام آوردن ، به هجرت فرا بخوانيد . اگر چنين كردند ، بپذيريد و از آنان دست بكشيد ؛ ولى اگر نپذيرفتند كه مهاجرت كنند و سرزمين خود را ترجيح دادند و از ورود به سرزمين هجرت روى بر تافتند ، به منزله عرب‏هاىِ صحرانشينِ مسلمان خواهند بود و حكم آنان ، همان است كه بر عرب‏هاى مسلمان صحرانشين جارى مى‏شود و در فَى‏ء و تقسيم [غنائم] ، چيزى به آنان اختصاص نمى‏يابد ، مگر آن كه در راه خداوند ، هجرت كنند . حال اگر اين دو را نپذيرفتند ،^۲آنان را به پرداختِ جزيه ، در حالى كه رام و پذيرا هستند ، دعوت كنيد . پس اگر جزيه دادند ، از آنان بپذير و دست بكش ؛ ولى اگر نپذيرفتند ، از خداوند عز و جل بر ضدّ آنان كمك بخواه ، و با آنان در راه خداوند ، آن گونه كه حقّ جهاد است ، جهاد كن .
هنگامى كه اهل دژى را محاصره كردى و از تو خواستند كه به حكم خداوند عز و جلتن دهند ، در برخورد با آنان كوتاه نيا ؛ ليكن آنان را به پذيرش حكم خودتان وا بدار . سپس ميان آنان ، آن گونه كه خواستيد ، حكم كن ؛ زيرا شما اگر بر پايه حكم خداوند رهايشان كنيد ، نمى‏دانيد كه به حكم خداوند در باره آنان دست مى‏يابيد يا نه . نيز هنگامى كه اهل دژى را محاصره كرديد ، اگر به تو اعلام كردند كه با آنان بر پايه تعهّد خداوند و تعهّد فرستاده او عمل كنى ، عمل نكن ؛ ليكن آن را بر پايه عهد خودتان و تعهّد پدران و برادرانتان وادار كن ؛ زيرا شما اگر تعهّدات خود و تعهّدات پدران و برادران خود را بشكنيد ، در روز قيامت بر شما آسان‏تر است از اين كه تعهّد خداوند و فرستاده او را بشكنيد» .

۴۵۴۷.الإمام الصادق عليه السلام :إنَّ النَّبِيَّ صلى اللّه عليه و آله كانَ إذا بَعَثَ أميرا لَهُ عَلى سَرِيَّةٍ أمَرَهُ بِتَقوَى اللّهِ عزّ و جلّ في خاصَّةِ نَفسِهِ ، ثُمَّ في أصحابِهِ عامَّةً ، ثُمَّ يَقولُ : اُغزُ بِسمِ اللّهِ وفي سَبيلِ اللّهِ ، قاتِلوا مَن كَفَرَ بِاللّهِ ، ولا تَغدِروا ، ولا تَغُلّوا ، وتُمَثِّلوا ، ولا تَقتُلوا وَليدا ، ولا مُتَبَتِّلاً^۱في شاهِقٍ^۲، ولا تُحرِقُوا النَّخلَ ولا تُغرِقوهُ بِالماءِ ، ولا تَقطَعوا شَجَرَةً مُثمِرَةً ، ولا تُحرِقوا زَرعا ؛ لِأَنَّكُم لا تَدرونَ لَعَلَّكُم تَحتاجونَ إلَيهِ ، ولا تَعقِروا مِنَ البَهائِمِ مِمّا يُؤكَلُ لَحمُهُ إلاّ ما لا بُدَّ لَكُم مِن أكلِهِ .
وإذا لَقيتُم عَدُوّا لِلمُسلِمينَ فَادعوهُم إلى إحدى ثَلاثٍ ، فَإِن هُم أجابوكُم إلَيها فَاقبَلوا مِنهُم وكُفّوا عَنهُم : اُدعوهُم إلَى الإِسلامِ ، فَإِن دَخَلوا فيهِ فَاقبَلوهُ مِنهُم وكُفّوا عَنهُم ، وَادعوهُم إلَى الهِجرَةِ بَعدَ الإِسلامِ ، فَإِن فَعَلوا فَاقبَلوا مِنهُم وكُفّوا عَنهُم ، وإن أبَوا أن يُهاجِروا وَاختاروا دِيارَهُم وأَبَوا أن يَدخُلوا في دارِ الهِجرَةِ ، كانوا بِمَنزِلَةِ أعرابِ المُؤمِنينَ ، يَجري عَلَيهِم ما يَجري عَلى أعرابِ المُؤمِنينَ ، ولا يَجري لَهُم فِي الفَيءِ ولا فِي القِسمَةِ شَيءٌ إلاّ أن يُهاجِروا في سَبيلِ اللّهِ ، فَإِن أبَوا هاتَينِ فَادعوهُم إلى إعطاءِ الجِزيَةِ عَن يَدٍ وهُم صاغِرونَ ، فَإِن أعطَوا الجِزيَةَ فَاقبَل مِنهُم وكُفَّ عَنهُم ، وإن أبَوا فَاستَعِنِ اللّهَ عزّ و جلّ عَلَيهِم وجاهِدهُم فِي اللّهِ حَقَّ جِهادِهِ .
وإذا حاصَرتَ أهلَ حِصنٍ فَأَرادوكَ عَلى أن يَنزِلوا عَلى حُكمِ اللّهِ عزّ و جلّ فَلا تَنزِل لَهُم ، ولكِن أنزِلهُم عَلى حُكمِكُم ، ثُمَّ اقضِ فيهِم بَعدُ ما شِئتُم ، فَإِنَّكُم إن تَرَكتُموهُم عَلى حُكمِ اللّهِ لَم تَدروا تُصيبوا حُكمَ اللّهِ فيهِم أم لا .
وإذا حاصَرتُم أهلَ حِصنٍ ، فَإِن آذَنوكَ عَلى أن تُنزِلَهُم عَلى ذِمَّةِ اللّهِ وذِمَّةِ رَسولِهِ ، فَلا تُنزِلهُم ولكِن أنزِلهُم عَلى ذِمَمِكُم وذِمَمِ آبائِكُم وإخوانِكُم ، فَإِنَّكُم إن تُخفِروا^۳ذِمَمَكُم وذِمَمَ آبائِكُم وإخوانِكُم كانَ أيسَرَ عَلَيكُم يَومَ القِيامَةِ مِن أن تُخفِروا ذِمَّةَ اللّهِ وذِمَّةَ رَسولِهِ صلى اللّه عليه و آله .^۴