181
سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد هفتم

ديگر ، خواهان بيرون رفتن از شهر و استقبال از دشمن بوده‏اند . برخى از گزارش‏ها نام بزرگان هر دو دسته را نيز ذكر كرده‏اند . بيشتر اين گزارش‏ها ، عبد اللّه‏ بن اُبَىّ ، ابن سلول ، سركرده منافقان مدينه را موافق با رأى پيامبر صلى اللّه عليه و آله در ماندن در مدينه دانسته‏اند . تنها طبرى و آن هم در يك گزارش از سُدّى ، وى را موافق بيرون رفتن از مدينه دانسته است . طبرى ، خود به اختلاف سخن سُدّى با ديگران اشاره نموده است .۱گفتنى است كه بازگشت عبد اللّه‏ بن اُبَىّ از ميانه راه و تنها نهادن پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در جنگ اُحُد ، گزارش مشهور را تأييد مى‏كند ؛ امرى كه حاكى از نفاق و تكبّر وى است . بهانه او براى اين امر ، مخالفت پيامبر صلى اللّه عليه و آله با رأى او و موافقتش با پيشنهاد دهندگان بيرون رفتن از مدينه بوده است . طبرى ، سخن او را چنين گزارش كرده است :
أطاعهم فخرج و عصانى .۲
پيامبر ، از آنان پيروى كرد و و از مدينه خارج شد و از من سرپيچى نمود.

1.ر . ك : تاريخ الطبرى : ج ۲ ص ۵۰۳ . گفتنى است كه گزارش برخى مفسّران مانند ثعلبى و سيوطى ، برگرفته از گزارش طبرى است و نقل جديد و متفاوتى نيست (ر . ك : تفسير الثعلبى : ج ۳ ص ۱۳۷ ، الدرّ المنثور : ج ۲ ص ۳۰۴) .

2.تاريخ الطبرى : ج ۲ ص ۵۰۴ .


سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد هفتم
180

سخنى در باره مشورت كردن پيامبر صلى اللّه عليه و آله در جنگ اُحُد۱

روايات فراوانى نشان دهنده آن اند كه پيامبر صلى اللّه عليه و آله از امر خداوند در باره مشورت كردن در آيه «وَشَاوِرْهُمْ فِى الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ ؛۲اطاعت كرده است . پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله با آن كه از همگان خردمندتربود ، در آن جا كه بايد و نبايدى از سوى خداوند نبود و محدوديتى وجود نداشت ، به مشورت مى‏پرداخت و نظر يارانش را جويا مى‏شد . پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله در موارد متعدّدى ، نظر مشاورانش را بر رأى خود ، مقدّم مى‏داشت و جلوه‏اى از احترام به ديگران و اهتمام به شورا و مشورت را در پيش ديد همگان مى‏نهاد . يك نمونه ، مشورت پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله با يارانش پيش از جنگ اُحُد است كه از مشهورات تاريخى است و مورّخان و سيره‏نگاران ، آن را به تفصيل گزارش كرده‏اند .۳بيشتر اين گزارش‏ها با يكديگر هماهنگ اند و در اين نكته اتّفاق نظر دارند كه ميان افراد مشورت دهنده به پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله ، اختلاف بوده است . دسته‏اى موافق ماندن و دفاع درون‏شهرى ، و دسته‏اى

1.به قلم فاضل ارجمند ، جناب آقاى عبد الهادى مسعودى .

2.آل عمران : آيه ۱۵۹ .

3.ر . ك : تاريخ الطبرى : ج ۲ ص ۵۰۲ و ۵۰۴ ، السيرة النبويّة ، ابن هشام : ج ۳ ص ۶۷ ، المغازى : ج ۱ ص ۲۰۹ ، شرح نهج البلاغة ، ابن ابى الحديد : ج ۱۴ ص ۲۲۲ ، إمتاع الأسماع : ج ۹ ص ۲۴۸ ، الطبقات الكبرى : ج۲ ص ۳۸ ، السيرة النبويّة ، ابن كثير : ج ۳ ص ۲۶ .

  • نام منبع :
    سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله - جلد هفتم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    7
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4949
صفحه از 625
پرینت  ارسال به