كليد احكام الهى

بازكاوى معناى لغوى «شريعت» و همنشينى آن با احكام الهى، معناى دقيق ترى از «شرائع أحكامه» را آشكار مى سازد.
شريعت ، در لغت به معناى راهى است كه به آب رود يا دريا ، منتهى مى شود ، و از آن جا كه به خاطر پستى و بلندى حاشيه رودخانه ، دستيابى به آب در سراسر آن ، ممكن نيست ، به آبشخور يا جاى برداشتن آب ، «شريعه» مى گويند و تنها از همان مكان ، آب بر مى دارند .
احكام الهى نيز ، در حقيقت ، آب هايى هستند كه جانِ آدميان را سيراب مى كنند و جامعه تشنه انسانى ، با به كار بستن احكام نورانى اسلام ، سيراب مى شود و زندگىِ دوباره مى يابد:
«اسْتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ. ^۱ خداوند و پيامبر را ، هنگامى كه شما را به چيزى مى خوانند ، اجابت كنيد ، كه زنده تان مى سازد » .
بنا بر اين ، اگر احكام الهى را آبِ حيات بدانيم، راه ورود به اين احكام الهى ، همان شريعت است. به ديگر سخن ، براى رسيدن به حكم الهى ، تنها بايد از شريعه استفاده كرد و اهل بيت عليهم السلام ، تنها كسانى هستند كه راه ورود به آب را مى شناسند و به مردم ، معرّفى مى كنند و كسانى كه از راه ديگرى به سوى احكام خدا ره مى سپارند، سرانجام ، غرق خواهند شد.
پيشوايان معصوم عليهم السلام ، كوشيده اند تا كليد احكام الهى را در اختيارِ مشتاقان قرار دهند . از امام صادق عليه السلام روايت شده كه مى فرمايد:

را اجرا مى كردند.
معناى ديگر اقامه حدود ، عمل به وظيفه در اجراى قوانين فردى و اجتماعى است . بر اين اساس ، زائر خطاب به معصوم عليه السلام مى گويد: «شما با همه توان كوشيديد تا تمامى قوانين و احكام الهى را در حوزه وظيفه خود ، اجرا كنيد» .

گسترش شريعت

اينك با ذكر چند نكته ، به شرح عبارت «نشرتم شرائع أحكامه» مى پردازيم:
۱. در برخى نسخه هاى زيارت «جامعه كبيره» ، واژه «فسّرتم» به جاى «نشرتم» آمده كه مفهوم آن ، تفسير شرايع است ؛ يعنى : امامان معصوم عليهم السلام ، شرايع احكام الهى را تفسير كرده اند .
۲. برخى «شرايع احكام» را به معناى احكام دانسته اند . در نظر آنها ، گويى كه احكام ، تفسير همان شرايع است و معناى ديگرى ندارد.
۳. ابن عبّاس ، از ياران پيامبر صلى الله عليه و آله و از شاگردان امام على عليه السلام ، احكامى را كه از قرآن استفاده مى شود ، «شريعت» مى ناميد و حكمى را كه از سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله گرفته مى شود ، «مِنهاج» ناميده است . ^۱ اين برداشت ، تفسير آيه اى از قرآن است كه مى فرمايد :
«لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا . ^۲ براى هر امّتى از شما ، راه و روشى قرار داديم» .
اگر چنين معنايى را بپذيريم، امامان عليهم السلام ، كسانى هستند كه احكام قرآن را در جامعه ، منتشر كرده و يا آن را تفسير كرده اند.
به ديگر سخن ، مراد از «شرائع أحكامه» ، يا همان احكام الهى است و يا به احكام قرآنى ، اختصاص دارد . امّا اين ، همه سخن نيست ؛ بلكه با تأمّل در واژه «شريعت» ، مى توان نظر بهترى را برگزيد و آن اين كه مراد از «شرائع أحكامه» ، كليد احكام الهى است .