خَالِصًا سَآئِغًا لِّلشَّـرِبِينَ . ^۱ و هر آينه ، براى شما در چارپايان ، عبرتى است . شما را از آنچه در شكم هاى آنهاست ، از ميان سِرگين و خون ، شيرى ناب و پاكيزه مى نوشانيم كه براى آشامندگان ، گواراست» .
مفهوم اصطلاحى اخلاص ، با معناى لغوى آن ، هم بستگى كامل دارد ، به گونه اى كه در تعريف اصطلاحى اخلاص گفته اند : پاك سازى عمل از هر گونه خلط و آلودگى و يا پاك كردن عمل از اين كه براى غير خدا در آن ، نصيب و بهره اى باشد . ^۲
به هر حال ، آنچه در اخلاص مهم است ، تصفيه روح از واردات غير خدايى است ، به گونه اى كه انسان ، بدون چشمداشت ، در دنيا و آخرت ، تنها براى خشنودى خدا ، كار كند ، ^۳ و آنچه او مى پسندد ، دينِ خالص و پاك است :
«أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ . ^۴ آگاه باشيد كه دين پاك ، تنها براى خداست » .
مراتب اخلاص ، يكسان نيستند ؛ بلكه مراقبت بر اخلاص ، مراتب گونه گونى دارد . نخستين مرحله آن ، انگيزه و نيّت است كه دشوارترين مرحله اخلاص است . در اين مرتبه ، انسان ، نه تنها براى خشنودى ديگران كار نمى كند ؛ بلكه رضايتِ خويش را هم ناديده مى گيرد و تنها خرسندىِ پروردگار را در نظر دارد .
مرتبه ديگر اخلاص ، هنگام به جا آوردن عمل است كه در آن هنگام هم بايد كار را تنها براى خدا انجام دهد .
و مرتبه آخر ، مراقبت پس از انجام دادن كار است ، به گونه اى كه انسان از كارِ پاكى كه انجام داده است ، ديگران را آگاه نكند و به ستايشِ آنان ، خشنود نشود .

( ۳۷ )

۰.وَ الْمُخْلِصينَ فى تَوْحيد اللّهِ .

۰.و پيراسته جانان در يكتاپرستىِ خدا ...

توضيح واژه ها

المُخلِصين : دارندگان اخلاص ، پيراسته جانان . ^۱
تَوحيد : يكتاپرستى ، يگانه پرستى ، يكتا دانستن . ^۲

شرح

واژه «مُخلص» را در اين عبارت ، به دو گونه مى توان خواند : «مُخلِص» ، اسم فاعلِ اخلاص ، به معناى كسى كه اخلاص مى ورزد و «مُخلَص» ، اسم مفعول اخلاص ، به معناى كسى كه اخلاص به او هديه شده است و هر دو گونه نيز صحيح است : اهل بيت عليهم السلام ، مخلِص اند ؛ زيرا در توحيد خدا ، اخلاص دارند ؛ و مُخلَص اند ، از آن رو كه اخلاص را خداوند به آنان ، ارزانى داشته است .
آنچه در اين مجال ، بررسى مى شود ، بازكاوى معناى اخلاص و مفهوم اخلاصِ در توحيد است :

اخلاص

اخلاص ، به معناى پيراستن و پاك كردن است . از اين رو ، در قرآن ، شير ، خالص خوانده مى شود ؛ زيرا از ميان آلودگى هايى كه در بدنِ حيوانات است ، پاكيزه بيرون مى آيد . قرآن ، اين رويداد را براى عبرت گرفتن آدميان ، چنين بيان فرموده :
«وَ إِنَّ لَكُمْ فِى الْأَنْعَـمِ لَعِبْرَةً نُّسْقِيكُم مِّمَّا فِى بُطُونِهِ مِن بَيْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَّبَنًا