خشنودى حق ، با پاداش او همراه است و چنانچه خداوند ، از بنده اى خشنود باشد ، دريچه اى از لطفِ خود را به روى او مى گشايد ، به گونه اى كه سرشار از نيكى مى شود . طبق نقلى ، پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده است :
إنَّ اللّهَ تَعالى إذا رَضِىَ عَنِ العَبدِ أثنى عَلَيهِ بِسَبعَةِ أصنافٍ مِنَ الخَيرِ لَم يَعمَلهُ . ^۱ به يقين ، خداى متعال ، هنگامى كه از بنده اى خشنود شود ، او را براى [ انجام دادن ]نيكى هاى هفتگانه اى مى سِتايد كه هيچ يك را انجام نداده است .
خشنودى خداوند ، آرامش و امنيت را در پى دارد و رحمت گسترده الهى ، براى آنانى است كه خداوند عز و جل از آنان ، خشنود باشد . بنا بر نقلى ، امير مؤمنان عليه السلام فرمود :
وَ رِضاهُ أمانٌ وَ رَحمَةٌ . ^۲ و خشنودى او ، [ مايه ] ايمنى و رحمت است .
بنا بر اين ، خشنودى خدا ، همان آثارى است كه در زندگى انسان ، مشاهده مى شود و به ديگر سخن ، خشنودى حق ، منافعِ واقعى انسان را فراهم مى كند و هرگاه آدمى در مسيرِ الهى گام بردارد ، خداوند ، خشنود مى شود و در نتيجه ، پاداش او بهشت است ، و آن گاه كه به كژراهه مى رود ، موجب ناخشنودى خداوند را فراهم مى آورد و عذاب الهى براى او مهيّا مى گردد . خشنودى خدا ، با سعادت انسان در دنيا و آخرت ، پيوندِ ناگسستنى دارد و در درگاه الهى ، كامياب ، كسى است كه نيكى دنيا و آخرت را با هم ، گِرد آورد و براى آبادانى دنيا ، آخرت خود را از بين نبرد و براى آبادانى آخرت ، دنياى خود را نابود نكند :
«مَّن كَانَ يُرِيدُ ثَوَابَ الدُّنْيَا فَعِندَ اللَّهِ ثَوَابُ الدُّنْيَا وَالْأَخِرَةِ . ^۳ هر كه پاداش اين جهان را مى خواهد ، پس [ بداند كه ] پاداش اين جهان و آن جهان ، نزد خداست » .

( ۳۴ )

۰.وَ الأْدِّلّاءِ عَلى مَرْضاة اللّهِ .

۰.و راه نمايان به سوى [ موجبات ] خشنودى خدا ....

توضيح واژه ها

أدِلّاء : جمع «دليل» ، به معناى دلالت كننده ، راه نما . ^۱
مَرْضاة : مصدر ميمى از مادّه «رَضى» ، ضدّ «سَخَط» ، به معناى خشنودى ، رضايت . ^۲

شرح

يكى از ويژگى هاى امامان عليهم السلام ، راه نمايى به سوى خشنودى خداست . مفاهيمى كه در اين عبارت ، نيازمند توضيح اند ، عبارت اند از : خشنودى خدا ، معناى راه نمايى و اقسام آن ، و جايگاه اهل بيت عليهم السلام در ميان راه نمايان به سوى خشنودى حق .

خشنودى خدا

خشنودى خدا ، با خشنودى انسان ، تفاوت هاى اساسى دارد ؛ زيرا خشنودى انسان ، حالتى نفسانى است كه در نتيجه تأمين خواسته هاى او به دست مى آيد و فرد ، هر گاه نيازهايش برآورده شود ، خرسند مى شود ، و چنانچه به آرزويش نرسد ، غمگين و افسرده مى شود ؛ امّا ذاتِ حق ، فراتر از تصوّر ماست و حالت هاى نفسانى براى او معنا ندارد . خداوند ، هر آنچه را كه اراده كند ، پديد مى آيد و به هر چه فرمان دهد ، بر پا مى شود و ناراحتى و خشنودى او ، برخاسته از نيازش نيست ؛ چرا كه او بى نيازِ مطلق است .