( ۱۵ )

۰.وَ اُمَناءَ الرَّحْمنِ .

۰.و امانتداران [خداى] مهربان ...

توضيح واژه ها

اُمَناء : جمع «امين» ، به معناى امانتدار ، رازدار . ^۱
الرَّحْمن : در لغت ، به معناى مهربان است و در اصطلاح ، از نام هاى خداوند است كه به رحمت عامّ خداوند ، اشاره دارد . ^۲

شرح

واژه «امانت» عربى ، در زبان فارسى بسيار پُركاربرد است . اطمينان و اعتماد ، در واژه امانت ، نهفته است و به كسى كه مورد اطمينان ديگران است و نگاهبان اسرار و اشياى ارزشمند آنان است ، «امين» مى گويند . امانتدارى ، در نزد همگان ، صرف نظر از دين و ملّيت ، گرامى و ارجمند است . پيام آور رحمت ، پيش از بعثت ، به «محمّدِ امين» ، نام بُردار بود و حتّى قريشيان ، دشمنان سرسخت او ، نتوانستند خصلت نيكوى امانتدارى او را ناديده انگارند و همواره ، او را امين مى دانستند . اهل بيت گرامى او نيز در «زيارت جامعه» ، امانتداران خداى رحمان ، معرّفى شده اند . به راستى ، خداوند ، كدامين امانت را در اختيار امامان عليهم السلام نهاده و آنان را به عنوان «امانتدار» برگزيده است ؟

معناى امانت الهى

عالمان دينى ، با الهام از احاديث ، امانت الهى را با معانى گوناگونى تبيين فرموده اند كه شمارى از آن معانى ، چنين است :

وارد نمى شوند ، كه هر كس جز از درها به خانه ها در آيد ، او را دزد مى نامند .
به لباس زيرين ، «شِعار» گويند و اين ويژگى ، نشانه نزديكى امامان عليهم السلام به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله است و پروردگار جهان ، اگر چه مى توانست خود را بدون واسطه بشناسانَد ؛ امّا چنين نپسنديد و امامان را دروازه هاى شناسايى خويش ، قرار داد . امام على عليه السلام ، ابواب الهى را به «صراط» و «سبيل» و «وجه» تفسير مى نمايد و مى فرمايد :
إنَّ اللّهَ ـ تَبارَكَ وتَعالى ـ لَو شاءَ لَعَرَّفَ العِبادَ نَفسَهُ وَ لكِن جَعَلَنا أبوابَهُ وَ صِراطَهُ وَ سَبِيلَهُ وَ الوَجهَ اَلّذى يُؤتى مِنهُ ، فَمَن عَدَلَ عَن وَلايَتِنا أو فَضَّلَ عَلَينا غَيرَنا فإنَّهُم عَنِ الصّراطِ لَناكِبونَ . ^۱ اگر خداوند ـ تبارك و تعالى ـ بخواهد ، خود را به بندگانش مى شناساند ؛ ليكن ما را درها و راه خود گرداندْ و طريق و سويى قرار داد كه از آن مى آيند . پس هر كه از ولايت ما كناره گيرد يا ديگرى را بر ما برترى دهد ، از راه ، منحرف شده است .
در تمام روايات پيشين ، امامان عليهم السلام راه رسيدن به حقيقت دين ، معرّفى شده اند . نكته مهم ، آن است كه مؤمن ، چنانچه از دروازه خاندان رسالت ، گذر نكند ، تنها به پوسته اى از دين ، دست يازيده است و از لذّت توحيد حقيقى ، محروم مى مانَد . براى رسيدن به حقيقت اسلام ، راهى جز اهل بيت عليهم السلام وجود ندارد .