افزون بر آنچه گذشت، مىتوان برخى روايات پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله را ناظر به ختم «مقدارى از قرآن» دانست؛ چنانكه آن حضرت در روايتى مىفرمايد: ختم قرآن تا جايى است كه مىدانى: «خَتمُ القُرآنِ إلى حَيثُ تَعلَمُ». ۱ختم قرآن براى مسلمانان صدر اسلام، به همان مقدارى بود كه تا آن زمان بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نازل شده و براى آنان قرائت كرده بود.
از مجموع روايات ختم قرآن بر مىآيد كه تلاوت مطلوب آن است كه با نشاط، تدبّر در معانى، خشوع قلب و صفاى باطن همراه باشد و با حفظ اين مهم، اختلاف روايات در زمان ختم قرآن ، به تفاوت شايستگىهاى ذاتى قاريان و نيز تأثير معنوى برخى از زمانها و مكانهاى مقدّس باز مىگردد.
يكى از موارد گمان به استجابت دعا ، هنگام ختم قرآن است . از اين رو ، دعا ، يكى از آداب ختم قرآن شمرده مىشود . منابع روايى ، دعاهاى بسيارى براى ختم قرآن ذكر كردهاند۲ كه متن آنها به هم نزديك است. يكى از آنها دعاى پر بار امام سجاد عليه السلام است كه با اين جمله آغاز مىشود:
اللّهُمَّ إنَّكَ أعَنتَنى على خَتمِ كِتابِكَ الَّذى أنزَلتَهُ نوراً و جَعَلتَهُ مُهَيْمِناً على كُلِّ كِتابٍ أنزَلتَهُ و فَضَّلتَهُ على كُلِّ حَديثٍ قَصَصتَهُ... .۳
در دعاى ايشان هنگام ختم قرآن - : خدايا! تو مرا در به پايان رساندن كتابت كمك كردى ؛ كتابى كه آن را به عنوان نور ، فرو فرستادى و آن را بر ديگر كتابهاى آسمانىات حاكم قرار دادى و بر هر سخنى كه باز گفتى ، برترىاش دادى .
اين دعا مضامينى بلند دارد كه مباحثى همچون عظمت قرآن، آداب تلاوت، قرآنشناسى و راهنماشناسى را در خود گنجانده است .
